Maak kennis met het Resourceful Cities Action Planning Netwerk: ‘Urban resource center’ als kickstarter van de lokale circulaire economie

Het Resourceful Cities netwerk met als Leadpartner Den Haag (NL), bestaat uit tien partners met een grote geografische spreiding en diversiteit van contexten uit heel Europa. De deelnemende partnersteden zijn: Oslo (NO), Zagreb (HR), Vila Nova de Famalicão (PT), Cáceres (ES), Opole (PL), Patras (EL), Ciudad Real (ES), Boekarest 3^e District (RO) en Mechelen (BE).

Op 3 en 4 oktober in 2019 kwamen de partners voor het eerst bijeen in Den Haag. De 10 partnersteden werken de komende tweeëneenhalf jaar samen in het URBACT III- programma aan geïntegreerde actieplannen (IAP's) gericht op de overgang naar een circulaire economie binnen het kader van het urban resource center. Dit programma zal elke partnerstad helpen om op maat gemaakte plannen te ontwikkelen voor de lokale situatie.

Foto 1: Het partnerschap tijdens de Kick-off meeting in Den Haag op 3 en 4 oktober

Wat is een ‘urban resource center’ nou eigenlijk?

Een urban resource center (recycle centrum) kan worden gedefinieerd als een fysieke ruimte die wordt gebruikt om reparatie, hergebruik en recycling (circulaire economie) op lokaal niveau te bevorderen. Het centrum kan een multifunctionele plek zijn waar de afvalhiërarchie correct moet worden uitgevoerd en waar de sociale, ecologische en economische functies van de circulaire economie wordt benadrukt.

Voorbeelden kunnen variëren van wijkgebouwen waar inwoners terecht kunnen voor tweedehandskleding, tweedehands producten en reparatiediensten (Lindeberg mini-recycling station,Oslo), tot ruimtes voor workshops en trainingen (Made in Moerwijk), Den Haag), of de ontwikkeling van nieuwe circulaire bedrijven, incubatie en innovatie (Vollebekk Factories, Oslo). Wat de specifieke lokale focus ook is, het urban resource center brengen een grote groep van belanghebbenden samen en bevorderen circulaire consumptie, afvalpreventie, hergebruik en circulaire grondstoffenbeheer.

Door het concept urban resource center als gemeenschappelijk kader te gebruiken, werken de partnersteden samen en leren van elkaar om op maat gemaakte oplossingen te ontwikkelen voor gedeelde uitdagingen gerelateerd aan de aan de versnelling van de circulaire economie en het efficiënt gebruiken van grondstoffen op lokaal wijk-, stads- en transnationaal niveau.

Foto 2: Ingang van de Potterij, een oude wasserette in Mechelen die getransformeerd wordt tot een centrum voor creatieve circulaire economische starters.

Waarom is dit belangrijk?

De toename van de beschikbaarheid en betaalbaarheid van een grote verscheidenheid aan producten heeft weliswaar bijgedragen tot een stijging van de levensstandaard en de levenskwaliteit in heel Europa, maar heeft tegelijkertijd geleid tot een buitensporige exploitatie van grondstoffen en een toenemende druk op de natuurlijke grondstoffen en het klimaat. De directe link tussen deze intense, niet duurzame druk en onze behoefte naar nieuwe producten wordt sterk ondergewaardeerd. Het gebrek aan bewustzijn van de werkelijke kosten van onze consumptiemaatschappij is één van de belangrijkste uitdagingen die door Resourceful Cities wordt aangepakt.

De bestaande lokale benaderingen van afvalpreventie, -hergebruik en -recyclingsinitiatieven lopen in de Europese landen zeer uiteen. Sommige steden werken actief aan de bevordering van afvalpreventie, -hergebruik en reparatie. In veel steden worden afvalpreventie en -hergebruik van oudsher beschouwd als zaken die buiten de verplichtingen van de lokale afvalbeheerders vallen, en zijn vraag gestuurde afvalophaaldiensten nog steeds de norm. Veel lokale afvalautoriteiten beschikken dan ook niet dan ook niet over de vereiste kennis en deskundigheid om tot een proactieve afvalbeheersysteem te komen. De partnersteden zullen via netwerkactiviteiten samenwerken om deze kennis en capaciteit bij te spijkeren.

Traditioneel werken steden met grote recyclingstations die aan de rand van de stad zijn gevestigd. Vaak zijn deze stations alleen per auto bereikbaar en bieden vele geen andere mogelijkheden voor het afvoeren van het afval naar recycling, verbranding en storten, zelfs wanneer de kwaliteit van de grondstoffen zo goed is dat dit een haalbare optie is. Deze trend is echter aan het keren. Steden groeien, grond wordt schaars en inwoners eisen diensten die gemakkelijk toegankelijk zijn. De vraag hoe steden diensten kunnen ontwikkelen die aansluiten bij de prioriteit van de afvalhiërarchie, de circulaire economie bevorderen en ook inwoners, nieuwe bedrijven en startende bedrijven uitnodigen om mee te werken aan de ontwikkeling van nieuwe manieren om de kringlopen van grondstoffen op lokaal niveau te sluiten, zal worden onderzocht via een gefaciliteerd ontdekkingsproces tijdens de activiteiten van het netwerk.

Foto 3: Impressie van de netwerkdoelen die vastgesteld werden in de eerste vergadering. Bron: Hugo Serise 'Buro Brand'.

Hoewel het project nog maar net van start is gegaan, zijn enkele belangrijke mogelijkheden al duidelijk geworden. Ten eerste hebben de steden veel waardevolle grondstoffen die vaak ongebruikt blijven Deze grondstoffen kunnen verloren gaan als de steden niet snel in actie komen, en daarmee ook de kans om in deze steden systeemveranderingen in de richting van een nieuw vindingrijk economisch model te sturen. Deze grondstoffen en diensten zijn zowel materieel als immaterieel en zeer waardevol. Het kan gaan om ongebruikte fysieke ruimtes, producten, onbenutte menselijke vaardigheden, enthousiasme en kennis. Bovendien hebben steden vaak wijken met onvervulde sociale behoeften. Deze wijken kunnen transitie aanjagers zijn. Steden en hun wijken hebben hun eigen unieke geschiedenis, taal en verhaal om te vertellen. Het urban resource center kan een waardevol kader bieden voor het benutten van deze grondstoffen door het bieden van op maat gemaakte lokale ruimten voor co-creatie, participatie, integratie en op waarden gebaseerde ontwikkeling door inwoners.

Voor een transitie is samenwerking een vereiste

De overgang naar een nieuw duurzaam & circulair sociaaleconomisch systeem zal samenwerking op vele niveaus vereisen. Steden zullen diensten moeten ontwikkelen die duurzame levensstijlen zowel kunnen faciliteren als stimuleren. In heel Europa bestaan al veel inspirerende lokale initiatieven ter ondersteuning van duurzame consumptie en productie. Deze moeten echter worden opgeschaald en de ontwikkeling van nieuwe circulaire bedrijven moet worden ondersteund. Steden met grote inwoneraantallen moeten werken aan de bevordering van meer ecodesign en eco-innovatie. Een sterke marktvraag naar deze nieuwe productieprocessen en consumptiesystemen is van essentieel belang als we een efficiënter gebruik van grondstoffen en duurzaam consumentengedrag willen bevorderen. Dit vereist samenwerking tussen partners uit de publieke, particuliere, academische en inwonerinitiatieven.

Resourceful cities partners erkennen de maatschappelijke waarde die kan worden verkregen door hun lokale grondstoffen beter te benutten en deze overgang te versnellen. Van het vergroten van gelijkheid en veerkracht in sociaaleconomische systemen tot het stimuleren van werkgelegenheid en concurrentievermogen, deze steden zijn enthousiast over de verscheidenheid aan voordelen die kunnen worden behaald uit hun acties binnen dit netwerk. Hoewel de nadruk ligt op afvalvermindering, hergebruik en recycling, liggen de voordelen voor de hand, zoals een consequente vermindering van CO² uitstoot, afval en andere vormen van vervuiling. Dit netwerk weet echter dat het andere belangrijke sociale, economische en milieuvoordelen voor zijn inwoners kan opleveren, die verder gaan dan de oorspronkelijke bedoeling van afvalvermindering, hergebruik en recycling.

Ben je geïnteresseerd? Ga met ons mee op reis naar een circulaire transitie! Kijk hier hoe we duurzamer kunnen leven in steden!

Volg ons op twitter @ResourcefulCit1 om op de hoogte te blijven van projectactiviteiten.

Twitter accounts: @eclane08 @MadeInMoerwijk @CityOfTheHague @Oslokommune @StadMechelen @MiastoOpole @CMVNFamalicao @Ayto_Caceres @CityPatras @City_Of_Zagreb @cityofbucharest @AYTO_CIUDADREAL @EUUrbanAgenda @jaynavarroovie1 @jhpost