Playmaking - διαμόρφωση χώρων για παιχνίδι στους δημόσιους χώρους

Εάν οι χώροι χρησιμοποιούνται σωστά, δίνεται  η εντύπωση ότι ένα μέρος είναι «ζωντανό». Σύμφωνα με την εμπειρία μου, κανένα μέρος δεν είναι πιο ζωντανό από τη Via dei Tribunali στη Νάπολη. Είναι ένας στενός δρόμος για γενική κίνηση ( όχι μεγαλύτερο από 6 μέτρα σε πλάτος στα περισσότερα μέρη), αλλά είναι πολύ περισσότερο από αυτό. Χρησιμοποιείται από όλους με «κοινόχρηστο» τρόπο. Οι άνθρωποι μετακινούνται, ψωνίζουν, παίρνουν το χρόνο τους ανταλλάσσοντας κουβεντούλες, συναντούν φίλους και παίζουν παιχνίδια «στο δρόμο». Οι επισκέπτες στέκονται και κοιτάζουν τα ιστορικά κτήρια, ενώ οι νεαροί περνάνε από δίπλα τους κάνοντας ζιγκ -ζαγκ με τα μοτοποδήλατά τους. Οι γείτονες απλώνουν τα ρούχα τους από τα παράθυρά τους, καθώς κουβεντιάζουν δυνατά  σχεδόν με όλους τους γείτονες. Τι το καθιστά λοιπόν εξαιρετικό μέρος και ποιοι είναι οι διαμορφωτές χώρου;

Αυτές οι ερωτήσεις τέθηκαν σε εργαστήριο του δικτύου Μεταφοράς Καλής Πρακτικής  του URBACT, Playful Paradigm , στη Viana τον Ιανουάριο του 2020. Συγκεκριμένα, οι συμμετέχοντες από πόλεις εταίρους ήθελαν να εξετάσουν τις δεξιότητες και διαδικασίες που θα τους βοηθήσουν να διαμορφώσουν θέσεις για παιχνίδι στους δημόσιους χώρους των πόλεων τους..

Η ουσία της διαμόρφωσης χώρου είναι η δράση σε υπερτοπικό επίπεδο. Δεν είναι απλώς μια παραλλαγή του αστικού σχεδιασμού. Οι επαγγελματίες στο χώρο της αρχιτεκτονικής και του αστικού σχεδιασμού προτιμούν να χρησιμοποιούν τον όρο «διαμόρφωση χώρου», με μια γενική αντίληψη ότι είναι μια δήλωση του επιθυμητού αποτελέσματος των σχεδίων τους. Στη «διαμόρφωση χώρου», ωστόσο, ο ρόλος των εμπειρογνωμόνων και των επαγγελματιών είναι να υποστηρίζουν κοινότητες και τοπικούς ενεργούς πολίτες σε μια διαδικασία κατανόησης των χρήσεων και των δυνατοτήτων των υπαρχόντων δημόσιων χώρων καθώς και να αναγνωρίζουν την υπηρεσία των τοπικών κοινοτήτων και των πολιτών να κάνουν αλλαγές και βελτιώσεις. Η έμφαση σε μια διαδικασία με την πρωτοβουλία των κοινοτήτων σημαίνει συνεπώς ότι εκτός από την εισαγωγή σχεδίων, η τέχνη της διαμόρφωσης ενός χώρου περιλαμβάνει τη δημιουργικότητα των ανθρώπων που χρησιμοποιούν διάφορα εργαλεία για τη διευκόλυνση της συμμετοχής της κοινότητας, της κοινωνικής ένταξης, της ανάλυσης και του πειραματισμού χώρων (π.χ. δοκιμή ιδεών για τη βελτίωση ενός κοινού χώρου) καθώς και την κινούμενη εικόνα ενός μέρους (π.χ. εκδηλώσεις και δραστηριότητες ανθρώπων για δημιουργική χρήση των δημόσιων χώρων).

Στο εργαστήριο, οι συμμετέχοντες έμαθαν για το Διάγραμμα Χώρου (Place Diagram) που αναπτύχθηκε από το Project for Public Spaces (βλ. Ένθετο) και για την τοποθέτηση εργαλείων ανάλυσης που μπορούν να διευρύνουν την κατανόησή τους για το πώς χρησιμοποιούνται οι στοχευμένοι δημόσιοι χώροι σε σχέση με τις τέσσερις κατηγορίες του Διαγράμματος Χώρου  δηλαδή την Κοινωνικότητα, τις Χρήσεις & Δραστηριότητες, την Πρόσβαση & συνδέσεις και την Άνεση & Εικόνα. Οι συμμετέχοντες εξέτασαν συγκεκριμένους στοχευμένους χώρους στις πόλεις τους για να προσδιορίσουν ποιες δυνατότητες και εμπόδια μπορούν να αναμένονται για νέες χρήσεις και δημιουργικές αλλαγές. Χαρτογράφησαν την κατανόησή τους με παρατηρήσεις και βασικά σημεία για περαιτέρω ανάλυση.

Σε μια τελική άσκηση, οι συμμετέχοντες εστίασαν συγκεκριμένα σε εκείνες τις ευάλωτες ομάδες που τείνουν να αποκλείονται και να μην λαμβάνονται υπόψη όταν κάνουμε βελτιώσεις όπως το παιχνίδι σε δημόσιους χώρους. Οι συμμετέχοντες εντόπισαν συγκεκριμένες ομάδες που σκοπεύουν να συμπεριλάβουν σε μια διαδικασία διαμόρφωσης χώρων παιχνιδιού στις πόλεις τους.

Οι συμμετέχοντες είναι επίσης ενθουσιασμένοι που συναντιούνται με τις Τοπικές Ομάδες Δράσης τους για να δημιουργήσουν ιδέες για την πειραματική φάση μιας διαδικασίας διαμόρφωσης χώρου που ακολουθεί συνήθως αμέσως μετά την ολοκλήρωση της ανάλυσης του χώρου και μόλις διατυπωθεί ένα κοινό όραμα για το μέρος. Με μικρές παρεμβάσεις (π.χ. ένα παγκάκι εδώ, ένα νέο παιχνίδι εκεί), οι πόλεις εταίροι θα μπορούν να κάνουν τους δημόσιους χώρους πιο ενεργούς και ελπίζουν να κάνουν τις πόλεις τους πιο παιχνιδιάρικες.