Toegang tot de natuur in de stad bevordert gezondheid en welzijn

Goed ingerichte en beheerde groene stedelijke gebieden kunnen bijdragen aan een gezond stadsleven, klimaatadaptatie en verbetert luchtkwaliteit in de stad. Ondanks de significante potentie blijft het gebruik van groen in de stad marginaal, gefragmenteerd en ongelijk tussen steden.  

Het URBACT Health&Greenspace Netwerk is ontwikkeld als reactie op de verschillende gezondheidsrisico’s die gerelateerd zijn aan de snelle verstedelijking en de verdichting. Het netwerk, dat in september 2019 is begonnen, stimuleert gezondheidsvriendelijke inrichting en beheer van stedelijk groen en streeft naar verbetering van de gezondheid en het welzijn van de burgers in heel Europa. Zsófia Hamza, de Project Coördinator van Health&Greenspace, benadrukt het volgende: “De gemeente werkt al jaren hard om de groene gebieden te beschermen en om de gezondheid te bevorderen. De onderlinge verbinding van deze twee velden, de onderlinge verbinding van de tot nu toe gescheiden inspanningen kan een andere kwaliteit creëren en kan de prestaties van de twee sectoren drastisch vermenigvuldigen.” 

Het 12e district van Boedapest, de leadpartner in het URBACT Action Planning Netwerk, gaat samen met acht andere partnersteden werken, namelijk: Breda (NL), Espoo (FI), Limerick (IE), Messina (IT), Poznan (PL), Santa Pola (ES), Suceava (RO), en Tartu (EE). Tijdens de start bijeenkomst in Espoo, op 24-26 september 2019, begonnen de stadsvertegenwoordigers met: het bepalen van de sub-thema’s van het project, het identificeren van potentiële aanpakken en het leren over de behoeften en goede voorbeelden.  

Gezondheids- en welzijnsvoordelen van stedelijk groen 

Volgens een analyse van onderzoekers van de Universiteit van East Anglia, waar meerdere wetenschappelijke studies zijn gecombineerd, s er een verband tussen een verminderd bloeddruk, een betere long- en immuun functie, een verminderd risico op een beroerte, hart- en vaatziekten en astma bij meer blootstelling aan groen.  

Toegang tot natuurlijke omgevingen kan ook de mentale gezondheid bevorderen. De impact van een groene omgeving omvat het volgende: vermindering van de stressgehalte, bevordering van de stemming, vermindering depressie symptomen, verbetering in cognitieve functioneren, bevordering van bewustzijn en creativiteit.  

Volgens een studie, gepubliceerd in 2016, hebben parken opmerkelijke verkoelende effecten in de begroeide gebieden en ook in de omliggende bebouwde omgeving. Het oase-effect van parken zullen relevanter worden voor stadsbewoners wanneer hittegolven door klimaatverandering een scala aan gezondheidsrisico’s meebrengen, zoals mogelijke fatale hitteberoerte. 

Vegetatie heeft een belangrijke rol in het bevorderen van de luchtkwaliteit in de stad. Door middel van filteren, afbreken en assimileren kan begroeiing vervuiling verwijderen. 

Groene stedelijke gebieden dragen ook bij aan fysieke activiteiten en ontspanning en vormen een toevluchtsoord voor lawaai. Daarnaast zijn parken en groene ruimtes plekken om contact te maken met andere mensen in de gemeenschap en om het sociale welzijn te bevorderen. 

Verschillende aanpakken aan het licht gebracht 

Lokale overheden kunnen invloed hebben op hoe mensen de groene ruimtes gebruiken en de potentie om gezondheidsvoordelen te stimuleren. Aanpakken die onder het netwerk vallen, worden gerelateerd aan zowel fysieke veranderingen in de stedelijke omgeving als het aanmoedigen van sociale activiteiten, met bijvoorbeeld deelname van de gemeenschap aan het ontwerp, aanleg en onderhoud van stedelijk groen en het faciliteren van activiteiten in parken. Health&Greenspace focust zich niet alleen op parken, maar ook op straatgroen en groen aan de buitenkanten van gebouwen, zoals groene daken en groene gevelwanden.  

Healthy&Greenspace zal aanpakken die gekoppeld zijn aan interventies in groene ruimten ondersteunen. Dit zal onmiddellijk de fysieke en mentale gezondheid van stadsbewoners verbeteren. Aanpakken die geadresseerd worden kunnen bestaan uit: de ontwikkeling van therapeutische tuinen, wandelroutes voor de gezondheid en ontspanningsruimten. De aanpakken kunnen gekoppeld worden aan preventieve zorg en post-operatieve medische behandelingen.  

Health&Greenspace ondersteunt het klimaatvriendelijke ontwerp van groene ruimtes om de koelcapaciteit van stedelijke gebieden te vergroten. Gemeenten hebben verschillende opties om voort te bouwen op de verkoelende effecten van begroeiing, namelijk: 

• De toegankelijkheid van openbare parken verhogen om beschutting te bieden tijdens hittegolven;  
• De tuinen van openbare parken openen voor buurtbewoners; 
• Verkoelingsroutes en verkoelingsoases ontwikkelen in het stadslandschap;  
• Koude luchtcorridors in groene ruimten openhouden om de ventilatie te bevorderen.  

Het gebruik van stedelijk groen om de luchtkwaliteit te verbeteren en lawaai van het verkeer te verminderen, is ook een van de doelstellingen van het project. Vegetatie grenzen tussen wegen en voetpaden zijn specifiek ontworpen groene gebieden om ventilatie in de stad aan te bieden. Deze vegetatie grenzen functioneren ook als geluidsbarrières en daarmee creëren ze stille natuurlijke landschappen in de stad.  

Health&Greenspace gaat net zo veel over sociale gezondheid en sociale cohesie als over fysieke en mentale gezondheidsvoordelen van groene ruimtes. De inrichting van groene gebieden kunnen functioneren als een openluchtgemeenschapscentrum en als locaties voor georganiseerde familiedagen in parken. Deze groene gebieden kunnen mensen aantrekken om tijd te besteden in groene stedelijke gebieden en om sociale interacties te versterken.  

De partnersteden vertegenwoordigen een diversiteit aan lokale contexten, startpunten en worstelen ook met verschillende uitdagingen. De startpositie verschilt per stad. Het 12e district van Boedapest worstelt met het behouden van grote groene gebieden. Espoo heeft een groot aandeel in groene gebieden, maar door de snelle verstedelijking is het groene netwerk aan het krimpen. Poznan heeft een uniek ‘wedge-and-ring’ broeikassysteem dat onderhouden en vernieuwd moet worden. In Limerick is het netwerk van groene gebieden relatief klein en gefragmenteerd. In Messina en Santa Pola zijn de stedelijke gebieden dichtbebouwd. Tartu is een nieuw masterplan aan het voorbereiden om groene stadsinfrastructuur te ontwikkelen dat gericht is op verkoelingsoplossingen, het verminderen van geluiden luchtvervuiling. Breda en Suceava streven naar het grootschalig opknappen van groene gebieden.  

Groene stedelijke gebieden worden steeds waardevoller wanneer kunstmatige stedelijke omgeving zich steeds sneller uitbreidt en steeds meer mensen gedwongen worden om in steden te leven. Het Health&Greenspace partnerschap zal laten zien hoe de stad getransformeerd kan worden naar een gezondere omgeving voor de bewoners.  

Volg @Health&Greenspace en ontdek de details van de activiteiten die in de negen partnersteden worden uitgevoerd!