Οι πόλεις μέσα από τη ματιά των φύλων

Η Έκθεση του URBACT για την Ισότητα των Φύλων

Γιατί η αστική ανάπτυξη είναι θέμα της διάστασης του φύλου;

Το θέμα της διάστασης του φύλου είναι παντού, ακόμα κι αν δεν το βλέπουμε πάντα ή το λαμβάνουμε υπόψη στις αποφάσεις μας. Οι γυναίκες και οι άνδρες χρησιμοποιούν απλώς την πόλη και τις υπηρεσίες της διαφορετικά. Αυτό καθιστά το φύλο έναν σημαντικό - και συχνά παραμελημένο - παράγοντα για το δίκαιο σχεδιασμό και την παροχή δημόσιων χώρων και υπηρεσιών.

Οι πόλεις ως δημόσιοι οργανισμοί διαδραματίζουν εξαιρετικά σημαντικό ρόλο στη δημιουργία των συνθηκών για την ισότητα των φύλων. Για να γίνει αυτό, όμως, πρέπει να υπάρχει μια ολιστική αντίληψη για το πώς δημιουργείται η ανισότητα των φύλων με το συνδυασμό ειδικών τοπικών συνθηκών, συμπεριλαμβανομένων των κοινωνικών κανόνων, των πολιτικών και διοικητικών δομών και του ίδιου του δομημένου χώρου.

Η συνειδητοποίηση της ανάγκης να ληφθούν υπόψη οι πτυχές της ισότητας του φύλου στο σχεδιασμό ορισμένων δημόσιων υπηρεσιών φαίνεται να έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια. Με μία καθυστέρηση, υπάρχει μεγαλύτερη εκτίμηση του τρόπου με τον οποίο ο φόβος της βίας μπορεί να περιορίσει άνισα την αστική κινητικότητα ή το πώς οι ανάγκες όσον αφορά τις δημόσιες παροχές διαφέρουν μεταξύ των φύλων. Αλλά αυτό είναι μόνο μία επιφανειακή προσέγγιση των πολλών ζητημάτων που αφορούν στη διάσταση της ισότητας του φύλου στις πόλεις. Ας δούμε μερικά ενδεικτικά παραδείγματα.

Υπάρχουν, για παράδειγμα, πολύ σημαντικές διαστάσεις της ισότητας του φύλου στο θέμα της οικονομικά προσιτής στέγης. Η σωρευτική επίδραση του διαχωρισμού της αγοράς εργασίας, η αυξημένη συχνότητα της μερικής απασχόλησης και οι χαμηλότεροι μισθοί συνολικά συνεπάγεται λιγότερο διαθέσιμο εισόδημα για τη στέγαση κατά τη διάρκεια της ζωής των γυναικών. Με απλά λόγια: ενώ οι κρίσεις των οικονομικά-προσιτών κατοικιών επηρεάζουν όλους, επηρεάζουν περισσότερο τις γυναίκες κατά μέσο όρο.

Και έχετε εξετάσει ποτέ τη διάσταση της ισότητας του φύλου στο σχεδιασμό διαχείρισης αποβλήτων; Γενικά, οι γυναίκες υιοθετούν μια πιο προορατική προσέγγιση στην ανακύκλωση και τη μείωση των αποβλήτων από τους άνδρες. Η συνεκτίμηση μιας προοπτικής με γνώμονα το φύλο μπορεί να οδηγήσει σε αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο σχεδιάζουμε τις υπηρεσίες διαχείρισης αποβλήτων και βοηθούμε τις πόλεις να προσεγγίσουν τους οικολογικούς στόχους τους. Η συμπερίληψη της ευαισθησίας όσον αφορά το φύλο στο σχεδιασμό και τη θέση των κάδων ανακύκλωσης ή ο σχεδιασμός εκστρατειών ενημέρωσης για ανακύκλωση, παραδείγματος χάριν, αποτελούν συγκεκριμένα βήματα για τη μείωση του χάσματος στην ανακύκλωση μεταξύ των φύλων και για την αύξηση της ανακύκλωσης συνολικά. Εξάλλου, υπάρχουν πολλές καταναλωτικές εκστρατείες που πωλούν τα ίδια αγαθά σε άνδρες και γυναίκες με διαφορετικούς τρόπους - γιατί όχι και στην ανακύκλωση;

Ισότητα και στον Αστικό Πολεοδομικό Σχεδιασμό

Το σημείο εκκίνησης για τη δημιουργία δημόσιων υπηρεσιών φιλικές προς το χρήστη και την προώθηση της ένταξης είναι η συνειδητοποίηση και η συνεκτίμηση των εμπειριών διαφορετικών ομάδων καθώς και η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο οι δομές εξουσίας των φύλων επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο τόσο οι γυναίκες όσο και οι άνδρες νιώθουν, χρησιμοποιούν και έχουν πρόσβαση στην πόλη.

Οι φυσικές δομές της πόλης και ο σχεδιασμός των δημόσιων υπηρεσιών μπορούν να λειτουργήσουν για την εξασφάλιση ίσων δικαιωμάτων και ευκαιριών για ένα ευρύ φάσμα ομάδων, αλλά μόνο όταν αυτά είναι ένα ορατό, συνειδητό μέρος της διαδικασίας σχεδιασμού. Ο πολεοδομικός σχεδιασμός που δεν λαμβάνει υπόψη το φύλο ονομάζεται «τυφλός ως προς το φύλο».

Σε αστικό και περιφερειακό επίπεδο, ο σχεδιασμός των υπηρεσιών είναι επί του παρόντος τυφλός όσον αφορά την ισότητα των φύλων - δεν λαμβάνει υπόψη τις διαφορετικές ανάγκες ή τα διαρθρωτικά εμπόδια που αντιμετωπίζουν τα διαφορετικά φύλα. Αυτό συμβαίνει παρά το γεγονός ότι η ισότητα των φύλων αποτέλεσε θεμελιώδη αρχή της πολιτικής της ΕΕ από τη δεκαετία του 1990 και συμπεριλήφθηκε ρητώς στους Στόχους της Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών και της Νέας Αστικής Ατζέντας.

Επιπλέον, όπου υπάρχουν μέθοδοι για την εργασία με την ισότητα των φύλων, συχνά βασίζονται σε ακατάλληλες προσεγγίσεις του τύπου «μία ενιαία προσέγγιση για όλους». Ωστόσο, οι πολιτικές που σχετίζονται με την ισότητα του φύλου δεν πρέπει να αφορούν μόνο μία «άσκηση ικανοποίησης κριτηρίων» ή την αύξηση του αριθμού των γυναικών χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η ποιοτική και ουσιαστική συμβολή τους. Αντίθετα, θα πρέπει να εξετάσουν προσεκτικά το τοπικό πλαίσιο πολιτικής, τις διοικητικές δομές και το βαθμό εξωστρέφειας στο θέμα της διάστασης του φύλου, ως ένα πρώτο βήμα προς την αυθεντική, αν και σταδιακή, πρόοδο.

Ένας άλλος κίνδυνος για τις προσεγγίσεις «μία ενιαία προσέγγιση για όλους» είναι ότι οι πολιτικές βασίζονται στις εμπειρίες ενός υποσυνόλου του εν λόγω πληθυσμού. Ωστόσο, στην πραγματικότητα, τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι είναι τόσο διαφορετικά όσο είναι και οι ίδιοι. Αυτό σημαίνει ότι μια διατομεακή προσέγγιση - η οποία σέβεται την πολυπλοκότητα των ατόμων που ανήκουν σε πολλαπλές μειονεκτούσες ομάδες ταυτόχρονα, όπως οι γυναίκες διαφορετικού χρώματος επιδερμίδας ή οι γυναίκες με αναπηρίες - μπορεί να συμβάλει ακόμη περισσότερο στην αύξηση της συμμετοχής και της αποτελεσματικότητας των πολιτικών ευαισθητοποίησης όσον αφορά το φύλο.

Τέλος, οι πόλεις πρέπει να είναι προσεκτικές για την εσφαλμένη αντίληψη ότι οι τεχνικές λύσεις στις δημοτικές προκλήσεις, ιδίως αυτές που περιλαμβάνουν μεγάλα δεδομένα, είναι εγγενώς ουδέτερες από πλευράς φύλου. Η έλευση των μεγάλων δεδομένων και των έξυπνων πόλεων - ενώ υποσχόταν μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα - συνεπάγεται επίσης αυξημένους κινδύνους αλγορίθμων οι οποίοι δημιουργούν «τύφλωση» όσον αφορά στο φύλο ή ακόμη και (αθέλητη) διάκριση λόγω φύλου στο σύστημα σχεδιασμού. Η έλλειψη προβληματισμού σχετικά με το φύλο, με τη χρήση μεγάλων συνόλων δεδομένων για την προσαρμογή του υπάρχοντος σχεδιασμού και παράδοσης υπηρεσιών, μπορεί να οδηγήσει σε όλο και λιγότερο ελκυστικές και προσβάσιμες υπηρεσίες για τις γυναίκες και τις μειονότητες - όπως αναλύεται λεπτομερώς σε αυτό το πρόσφατο βιβλίο.

Εξερευνώντας το Δίκτυο GenderedLandscape για την Ισότητα των Φύλων

Αυτές είναι ακριβώς οι πολυπλοκότητες και οι προκλήσεις που θα αντιμετωπίσει το νέο Δίκτυο Σχεδιασμού Δράσης του URBACT «GenderedLandscape». Το δίκτυο, το οποίο ξεκίνησε τις δραστηριότητες του σχετικά με τη Φάση 1 το 2019, θα επικεντρωθεί σε δύο θέματα: στην αύξηση της προβολής της προοπτικής των φύλων στην ολοκληρωμένη αστική ανάπτυξη και στην τοπική προσαρμογή και ερμηνεία εργαλείων και προσεγγίσεων για τη μείωση της ανισότητας των φύλων στην αστική πολιτική και ανάπτυξη.

Για να γίνει αυτό, το δίκτυο θα χρησιμοποιήσει τη μέθοδο URBACT, λαμβάνοντας μια ολοκληρωμένη και συμμετοχική προσέγγιση στις αστικές προκλήσεις, με έμφαση στη διακρατική ανταλλαγή και μάθηση. Η συνεκπαίδευση και η ανταλλαγή από ομοτίμους σε επίπεδο δικτύου θα μεταφραστούν σε ολοκληρωμένα σχέδια δράσης σε τοπικό επίπεδο και θα συμβάλουν στην ανάπτυξη ικανοτήτων μεταξύ των διαχειριστών των πόλεων.

Οι επτά πόλεις-εταίροι θα διερευνήσουν τόσο τις παγκόσμιες όσο και τις τοπικές εκφάνσεις των δομών εξουσίας με βάση το φύλο και θα χρησιμοποιήσουν τις γνώσεις που αποκτήθηκαν σε τοπικό επίπεδο προκειμένου να ενημερώσουν και να βελτιώσουν τα μέσα πολιτικής σε παγκόσμιο επίπεδο.

Το δίκτυο URBACT GenderedLandscape ξεκίνησε στις 10 και 11 Οκτωβρίου 2019 στην Ουμέα της Σουηδίας.-

Είμαστε ενθουσιασμένοι να ξεκινήσουμε αυτό το ταξίδι μαζί! Μπορείτε να συνεχίσετε με το έργο του δικτύου και του URBACT για την ισότητα των φύλων, ακολουθώντας τα hashtags                    #genderequalcities και @GenderedLandsc1 ή να εγγραφείτε στο ενημερωτικό δελτίο του URBACT.