Als u Europese projecten wilt doen, dan is URBACT de plaats om te beginnen.

Kieran McCarthy, gemeenteraadslid van de stad Cork, is een levende schakel tussen de dagelijkse uitdagingen van zijn woonplaats Cork (IE) en de internationale mechanismen van de Europese beleidsvorming. Met een doctoraat in de geografie en een passie voor het lokale erfgoed is hij rapporteur van het Comité van de Regio's (CvdR) voor de stedelijke agenda van de EU en een groot voorstander van het verbeteren van Europa's steden door middel van praktische lokale acties en samenwerking.

Als partner in het URBACT Playful Paradigm network organiseert de stad van gemeenteraadslid McCarthy pop-up speeltuinen op plaatsen als tijdelijke voetgangersstraten, openbare gebouwen of lege percelen, wat de inclusie, gezondheid en duurzaamheid bevordert.

Na een ritje op zijn motorscooter, lokale monumenten fotograferend voor zijn laatste boek, vond McCarthy een moment om onze vragen te beantwoorden.

Amy Labarrière (AL) - Sinds u URBACT ontdekt hebt op de Europese Week van de Steden en Regio's, bent u een fan van het programma geworden. Waarom?

Kieran McCarthy (KMC) - Wat ik leuk vind aan URBACT is dat het nuchter is. Het is als een opstapje: als je Europese projecten wilt doen, is dit de plek om te beginnen - er is veel steun.

Ik heb naar de letters van URBACT gekeken en ik weet dat het geen acroniem is, maar ik zat te denken waar de letters voor zouden kunnen staan....

De 'U' zou kunnen staan voor 'Ons' (Us in het Engels). Het is een burgergericht programma. We hebben in onze stad een nieuwe brug laten bouwen met EU-geld, maar toch hebben hier meer mensen gehoord over URBACT en Playful Paradigm.

Ik zou zeggen dat de 'R' in URBACT staat voor het aanpakken van zeer 'echte' (Real in het Engels) problemen, zelfs op de bredere schaal van de EU politiek.

De 'B' zou voor 'Geloof' (Belief in het Engels) kunnen staan. De URBACT-facilitators die ik in de loop der jaren heb ontmoet, geloven echt dat deze projecten een verschil zullen maken: "Je kunt naar huis gaan met ideeën uit deze workshop en die de volgende morgen al uitvoeren!

De 'A' staat voor 'Actie'. Als mensen een URBACT-project of -workshop binnengaan, zijn ze hard aan het werk om uit te zoeken waar het probleem ligt. Ze keren terug naar hun thuisstad met nieuwe ideeën, visies, collaboratieve vaardigheden, ... die ze toepassen op lokale projecten die in aanmerking komen voor actie. URBACT heeft een fantastische methodologie om dat te doen.

‘C’ voor ‘Samenwerking’ (Collaboration in het Engels). Met het Comité van de Regio's heb ik in de hele EU workshops gegeven over verschillende thema's, van de stedelijke agenda tot de digitale interne markt. Sommige steden zijn goed in samenwerking en andere niet. Het is niet gemakkelijk om mensen samen rond de tafel te krijgen en ineens te zeggen: je hebt een methode nodig. URBACT zorgt ervoor dat mensen naar elkaar luisteren en van elkaar leren.

‘T' zou voor 'Toolkits' kunnen staan - waar ik een grote fan van ben. Alle URBACT projecten en toolkits staan online op urbact.eu. Veel lokale overheden beseffen dat eigenlijk niet.

Onlangs was ik betrokken bij een debat in mijn eigen raadskamer over verloedering in de stad, op zoek naar ideeën over het herwaarderen van braakliggende terreinen: ik citeerde uit een URBACT-document en meteen werd het gepubliceerd in de lokale krant.

Ik ben gepassioneerd door mijn eigen stad, maar ik heb ontdekt dat er andere 'Corks' zijn, tweede steden vol ambitie en ideeën. De meeste steden proberen aan een of andere vorm van binnenstedelijke vernieuwing te doen, proberen hun transport op orde te stellen, komen met een plan voor aanpassing aan de klimaatverandering of voor hun burgers beter te betrekken, ... En we stellen allemaal dezelfde vragen: met wie kunnen we samenwerken? Van wie kunnen we ideeën opdoen?

We hoeven het niet alleen te doen: we kunnen van elkaar leren! Als je eenmaal betrokken bent geweest bij een URBACT-project, ga je meteen op zoek naar het volgende!

AL - Veel steden gaan door met het toepassen van hun bij URBACT verworven vaardigheden in grotere programma's. Hebt u URBACT zien aanzetten tot bredere EU-verbeteringen in stedelijke ontwikkeling?

KMC - URBACT is een pijl in een enorme pijlenkoker die het denken in steden en regio's bevordert, en 'het communiceren van Europa'. Het Comité van de Regio's beschikt over toolkits en analyses over thema's van bio-economie tot IT.... Er is ook de Culturele Hoofdstad van Europa, Interreg, Horizon 2020, de Europese week van steden en regio's, gemeenteraadsleden, ... Het is een gezamenlijke inspanning.

AL - U bent in 2015 benoemd tot lid van het Comité van de Regio's. Hoe was het om naar EU-niveau te springen?

KMC - Het is een zeer steile leercurve geweest. Het heeft mijn leven volledig veranderd - ineens ga je van de gemeenteraad naar de vergaderzaal van het Europees Parlement! Iedereen krijgt een minuut om zich uit te spreken en invloed uit te oefenen op het beleid. Het heeft me een tijdje gekost om in de debatten te komen en de Europese taal te beheersen.

Recent in Boekarest, voor de informele discussie met de EU-ministers over de stedelijke agenda, was ik tien minuten voor de vergadering aan de telefoon om een kuilenprobleem aan te pakken. Toen stapte ik uit de taxi en schudde ik de hand van de vice-premier van Roemenië!

Ik ben nog steeds verbaasd over de verschillende perspectieven die het Comité van de Regio's biedt. En de problemen die ze aan de kaak stellen, zijn dezelfde als in uw land - je beseft "ik ken dit!". Dat is het goede van het Comité van de Regio's; het geeft een stem aan de lokale en regionale vertegenwoordigers. Ik denk dat het Cohesiealliantie heeft gewerkt.

AL - Wat is uw rol geweest als CvdR-rapporteur voor de stedelijke agenda van de EU?

KMC - Ik heb vorig jaar de uitvoering van de stedelijke agenda van de EU geëvalueerd. Daarnaast heb ik gekeken hoe we een aantal van de actieplannen aan elkaar kunnen koppelen: huisvesting, milieu, ...

Mijn rol is ervoor te zorgen dat de actieplannen worden beheerd. Uit de partnerschappen zijn twaalf actieplannen, twaalf acties in elk van de partnerschappen, voortgekomen, dus hoe kunnen we deze 140 acties nu daadwerkelijk uitvoeren? In Boekarest (RO) heb ik namens het Comité van de Regio's gesproken over waar de stedelijke agenda heen moet. Er bestaat een enorme angst dat sommige van deze actieplannen gewoon in de kast zullen belanden. Ik heb dus gevraagd om extra financiering voor de uitvoering en dat de stemmen van de partnerschapscoördinatoren veel meer worden gehoord.

De delegatieleiders van de lidstaten waren positief over de verklaring van Boekarest - dat was geweldig. En het Duitse voorzitterschap wil zich inzetten voor deze stedelijke agenda van de EU, door het Handvest van Leipzig over stedelijke aangelegenheden van tien jaar geleden af te stoffen!

AL - Wat ziet u dat URBACT bijdraagt aan deze veranderingen in de steden van de EU?

KMC - De afgelopen tien jaar hebben we gezien hoe steden en regio's verder zijn gegaan - er is veel meer samenwerking - en ik denk dat URBACT centraal staat in dat debat.

Misschien is er een politieke crisis op het niveau van de centrale overheid, maar wat ik ter plaatse met het Comité van de Regio's heb gevonden, is dat de Europese steden nood hebben aan samenwerking, om meer te leren, en dat er een bruisende ondergrondse evolutie naar meer door de burgers geleide verandering plaatsvindt. Ik denk dat URBACT daarbij helpt. Mensen kunnen gewoon de URBACT-dossiers openen en kijken hoe samenwerking werkt. Het is niet gemakkelijk, maar het is wel echt belangrijk.

Ik heb het gezien in mijn eigen stad: het Playful Paradigm brengt verschillende stadsdepartementen samen, maar ook burgers. In de jachthaven van Cork werden gigantische Connect 4 games opgezet: touwtrekken, oorlogsslepen, ... Het gaat over het versterken van buurtbewonersverenigingen en het bereiken van de lokale bevolking - wat niet altijd het geval is bij Europese projecten op macro-schaal. De opvattingen van het Comité van de Regio's gaan over de grenzen van ideeën, verbindingen, partnerschappen, dialoog, eenheid, diversiteit, grensoverschrijdende interoperabiliteit, ... maar je kunt niet alleen over die modewoorden praten; we hebben praktische projecten nodig, platforms voor kennisuitwisseling.

Samenwerking leidt tot verdere samenwerking - ook bij kleinere projecten, zoals het openen van een klein parkje aan de straatkant. Als mensen met plezier met elkaar werken, werken ze daarna opnieuw samen. Mijn stad is relatief klein, 210.000 inwoners, dus mensen van Healthy Cities projecten, leeftijdsactieprogramma's, vluchtelingenprogramma's, Kamer van Koophandel, bedrijfsverenigingen, ... kennen elkaar allemaal, maar ze hebben misschien niet eerder met elkaar samengewerkt. URBACT is interdisciplinair, het brengt mensen samen, het is een voorvechter van de innovatie van de burgers -  en je ontdekt een elektrische stroom in de stad, energie!

***

Meer over Kieran McCarthy vindt u op kieranmccarthy.ie

Meer over het Handvest van Leipzig en hoe URBACT de principes van het Europees stedelijk beleid verkwikt, vindt u hier.