Inwoners en bedrijven zorgen voor nieuwe energie in het stadscentrum

De uitdaging: Revitalisering van het stadscentrum van Heerlen (NL)

Heerlen is een stad gelegen in het zuidoosten van Nederland, in de buurt van de steden Aachen en Maastricht. De stad had ooit een bruisend stadscentrum door de koolmijnindustrie, maar nadat de mijnen werden gesloten raakte de stad in verval. De laatste decennia heeft de stad, mede door middel van investeringen in de culturele sector en dienstverlening, een verbeteringsslag gemaakt. Heerlen is stedelijke vernieuwing actief gaan ondersteunen sinds 2013. Toen is men begonnen met ‘Heerlen Mijn Stad’, een platform waarbij verschillende stakeholders gezamenlijk aan de slag gaan om de aantrekkelijkheid van de stad te verbeteren.

Heerlen heeft ervoor gekozen om deel te nemen aan het URBACT CityCentreDoctor Network waarin de stad haar ambitie wilde omzetten in actie en de mate van burgerparticipatie te verhogen. In 2016 is de stad begonnen met het werven van deelnemers van het ‘Heerlen Mijn Stad’-platform om ze deel te laten nemen in een URBACT Local Group. Daarnaast heeft men een analyse van de stad gemaakt en bewoners ondervraagt in een survey. Hieruit volgde een aantal uitdagingen en ambities tot verbetering: er was een gebrek aan een samenhangend en compact stadscentrum waar activiteiten plaatsvonden; de inwoners verafschuwde de leegstand; en een verbeterde publieke ruimte en groene ontmoetingsplekken in de stad werden juist aangedragen als verbeteringen.

Op basis van deze resultaten heeft de gemeente Heerlen gezamenlijk met lokale stakeholders 26 veranderingsambities opgesteld, waaronder: leegstaand vastgoed beschikbaar maken voor de creatieve industrie; herinrichten van de pleinen in de stad; verbeteren van de hoeveelheid groen in de stad; restaureren van gevels; street art bevorderen; organiseren van publieke evenementen gedurende het hele jaar; en het investeren in een ‘city lab’ voor Heerlen. De URBACT Local Group is vervolgens nauw betrokken geweest bij de daadwerkelijke uitvoering van deze ambities.

Verandering testen met het Hotel Park Urbana 

Door middel van ondersteuning van het CityCentreDoctor kon Heerlen werken aan prototypes en pilots, om te testen hoe potentiele onderdelen van het Integrated Action Plan van de stad zouden uitpakken. De meest prominente plaats was het Hotel Park Urbana in de zomer van 2017. De Local Group werd daarvoor geïnspireerd door andere CityCentreDoctor steden, zoals Medina del Campo (Spanje), Nort-sur-Erdre (Frankrijk) en San Donà di Piave (Italië).

Hotel park Urbana was een gratis, openlucht, pop-up hotel en park dat werd gerealiseerd op ‘de Vijf Pleintjes’ midden in de stad. Aangestuurd door de URBACT Local Group en in nauwe samenwerking met lokale bedrijven, wist het project een enorme groep mensen aan te trekken, die kwamen genieten van het groen in het park, een restaurant, pianobar, nachtclub, tenten om te kunnen overnachten en een welnesscentrum. De reacties waren zo positief dat een stichting werd opgezet om in de toekomst meer van dit soort activiteiten in de publieke ruimte te organiseren. Inwoners en bedrijven overhandigde een ambitiedocument aan de burgemeester, met daarin de vraag of er meer permanent groen kan worden gerealiseerd op De Vijf Pleintjes. De burgemeester reageerde daar positief op en op dit moment bevindt men zich in de ontwerpfase van de vergroening van het plein.

Evaluaties laten zien dat het stadscentrum groener is geworden en er meer gebruik wordt gemaakt van de publieke ruimten, sinds de stad is aangesloten bij het CityCentreDoctor netwerk. Richard van Beek, Projectmanager Stedelijke belevening voor de gemeente Heerlen, zegt: “Dit jaar willen we graag inzetten op het mogelijk maken van meer sport in de publieke ruimten, om zo ook jongeren te motiveren om te gaan sporten”.

De betrokkenheid van en participatie door stakeholders is toegenomen, zo ook de mate van tevredenheid over de stad Heerlen. De stad heeft haar ervaringen al op meerdere conferenties gedeeld en is inmiddels bestempeld als URBACT Good Pratice voor het promoten van street art in de stad. De uitdaging voor Heerlen is nu om de betrokkenheid vanuit de gemeenschap, de politieke wil en de financiering vast te houden. Naast periodieke overleggen, heeft de Local Group ook plannen gemaakt om jaarlijks andere steden te bezoeken voor meer inspiratie.

Leren van stadswandelingen in andere Europese steden 

Het bezoeken van andere steden in het netwerk is van cruciaal belang om tot nieuwe ideeën te komen. “Tijdens ieder bezoek werden we door middel van wandelingen rondgeleid langs de hoogtepunten van steden, maar zagen ook juist de uitdagingen. Gezamenlijk dachten we na over mogelijke oplossingen” zegt Yvette Petit, Omgevingsmanager van de Gemeente Heerlen.

Heerlen heeft veel geleerd van partners in het netwerk, zoals Amarante (Portugal), waar men heeft laten zien dat steden leefbaarder en klimaatbestendiger kunnen worden gemaakt door de toepassing van groen. Ook Medina del Campo (Spanje) zorgde voor inspiratie door het bieden van ruimte aan creatieve ondernemers in leegstaande gebouwen. Met als resultaat dat de gemeente Heerlen tegen het eind van 2017 5000 vierkante meter vastgoed heeft toegekend aan de creatieve industrie.

Partnersteden die op bezoek kwamen in Heerlen deden ook voldoende inspiratie op. Douwe Dijkstra, lid van de Local Group en groepsleider namens de bedrijven in ‘Heerlen Mijn Stad’ vertelt: “de feedback die we kregen na het bezoek aan onze stad was dat het de bezoekende steden hernieuwde focus en creativiteit gaf om in hun eigen stad toe te passen”.