Οικοδομώντας ένα αποτελεσματικό Επιχειρηματικό Οικοσύστημα

Τι είναι «τα επιχειρηματικά οικοσυστήματα»;

Τα «επιχειρηματικά οικοσυστήματα» είναι ουσιαστικά τα «δομικά στοιχεία» για την προώθηση της επιχειρηματικότητας τα οποία μπορούν να προσαρμοστούν σε μια πόλη για να δημιουργηθεί ένα ισχυρότερο ή μικρότερο περιβάλλον για την προώθηση της επιχειρηματικότητας.

Η έννοια των περιοχών που πρέπει να σκεφτούν σχετικά με τα οικοσυστήματα αυτά έχει αναπτυχθεί ευρέως από τον Dan Isenberg, τον ιδρυτή και εκτελεστικό διευθυντή του Προγράμματος για τα Επιχειρηματικά Οικοσυστήματα του Babson και πρώην καθηγητή του πανεπιστημίου Harvard Business School.

Στο άρθρο του στο περιοδικού Forbes, ο Isenberg θεωρεί ότι τα «επιχειρηματικά οικοσυστήματα» που βασίζονται σε μια συγκεκριμένη περιοχή περιλαμβάνουν επιρροές από τον πολιτισμό της πόλης, τις πολιτικές που επιτρέπουν οι επιχειρήσεις, τη δύναμη της τοπικής ηγεσίας, τη δυνατότητα διάθεσης της κατάλληλης χρηματοδότησης στις επιχειρήσεις, την ποιότητα του ανθρώπινου κεφαλαίου, τις φιλικές αγορές επιχειρηματικών κεφαλαίων και μια σειρά θεσμικών και υποστηρικτικών υποδομών.

Γιατί τα «επιχειρηματικά οικοσυστήματα» γίνονται όλο και πιο σημαντικά;

Οι ευρύτερες διαρθρωτικές αλλαγές στην κοινωνία θολώνουν τα παραδοσιακά όρια μεταξύ της απασχόλησης, των επιχειρήσεων και της επιχειρηματικότητας.

Οι μεταβολές στην τεχνολογία, τη συνεκτικότητα, τις επιθυμίες και τις προσδοκίες τόσο των εργοδοτών όσο και των εργαζομένων δημιουργούν σημαντικές αλλαγές στη φύση της εργασίας και στις επίσημες και άτυπες συμβάσεις που υφίστανται μεταξύ εργοδότη και εργαζομένου (όπως για παράδειγμα Προετοιμασία για το Μέλλον της Εργασίας, Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, 2016).

Αυτές οι αλλαγές οδηγούν στην ανάπτυξη μιας ολόκληρης νέας γενιάς ελεύθερων επαγγελματιών.

Επικαλύπτοντας εκτός από αυτές τις αλλαγές, κάποιες από τις ευρύτερες μεταβολές στη κοινωνία - συμπεριλαμβανομένης της μικρής αύξησης των μισθών, του αυξανόμενου κόστους ζωής σε μερικές από τις σημαντικότερες πόλεις του κόσμου και της ανάπτυξης της κοινότητας των ελευθέρων επαγγελματιών -  και είναι εύκολο να δούμε πώς αυτές οι αλλαγές μπορούν να υποστηρίξουν τη μελλοντική ανάπτυξη μερικών από των μικρότερων και πιο απομακρυσμένων περιοχών της Ευρώπης (για παράδειγμα, δείτε τις Τέσσερις Τάσεις που θα Αλλάξουν τον Τρόπο που Εργαζόμαστε μέχρι το 2021, Fast Company,2015).

Αυτές οι αλλαγές οδηγούν επίσης σε ένα εντελώς νέο λεξιλόγιο. Έννοιες όπως «ανεξάρτητο εργατικό δυναμικό» εμφανίζονται για να περιγράψουν το φάσμα των διαφορετικών συμβαλλόμενων σχέσεων που μπορεί να έχει μεμονωμένα ο καθένας με τις επιχειρήσεις. Ο αριθμός των ελευθέρων επαγγελματιών και των ατομικών επιχειρήσεων (solopreneurs) είναι σε ανάπτυξη. Έννοιες όπως «εκ περιτροπής εργασία (side-giggers)» έχουν εμφανιστεί για να περιγράψουν μια οικονομία χωρίς σύνορα στην οποία μπορούν να συμμετάσχουν άνθρωποι από όλο τον κόσμο (sharing economy) δημιουργώντας νέες ευκαιρίες για αποκόμιση εσόδων και νέες προκλήσεις για τους καθιερωμένους μέχρι τώρα τομείς δραστηριότητας σε όλον τον κόσμο, διατηρώντας παράλληλα μια καθημερινή εργασία, μερικής απασχόλησης.

Udacity είναι ένας καινοτόμος φορέας ηλεκτρονικής εκπαίδευσης που συνεργάζεται με κορυφαίες εταιρείες τεχνολογίας όπως η Google, η AT & T και το Facebook  και έχει αναπτύξει τον όρο «nano-degree» και «nano-job» για να περιγράψει τη βραχυπρόθεσμη φύση των αναγκών μάθησης των ατόμων καθώς και τη βραχυπρόθεσμη φύση ορισμένων εργασιών στην τεχνολογική βιομηχανία.

Απαραίτητη η επανεξέταση των παραδοσιακών προγραμμάτων απασχόλησης, επιχειρήσεων και επιχειρηματικότητας.

Με την ασάφεια των ορίων μεταξύ της απασχόλησης, των επιχειρήσεων και της επιχειρηματικότητας πολλές πόλεις με προοδευτικό τρόπο σκέψης πρέπει να ξανασκεφτούν τα παραδοσιακά προγράμματα απασχόλησης και επιχειρηματικότητας που έχουν προηγουμένως προβλεφθεί για τους κατοίκους τους.

Τα προγράμματα απασχόλησης πρέπει όλο και περισσότερο να προσδώσουν μεγαλύτερο περιεχόμενο για τις επιχειρήσεις και την επιχειρηματικότητα, να προσπαθήσουν να υποστηρίξουν τους συμμετέχοντες και να αποκτήσουν τις δεξιότητες που απαιτούνται για να επιβιώσουν στη σημερινή πολυσύνθετη αγορά εργασίας.

Ομοίως, τα προγράμματα επιχειρηματικότητας πρέπει να προσαρμοστούν και να γίνουν περισσότερο κατάλληλα για τον αυξανόμενο αριθμό των ελευθέρων επαγγελματιών και των ατομικών επιχειρήσεων που εντάσσονται σε  αυτά καθώς και να ληφθούν υπόψη νέα και καινοτόμα επιχειρηματικά μοντέλα που θα μπορέσουν να υιοθετήσουν οι επιχειρήσεις. Απλά πρέπει να αναζητήσετε στο διαδίκτυο «Εργαλεία για Ελεύθερους Επαγγελματίες - Solopreneurs» για να δείτε πόσο ουσιαστικά διαφορετικές είναι οι ανάγκες υποστήριξης τους από τις «παραδοσιακές επιχειρήσεις».

Αλλά οι αλλαγές που απαιτούνται είναι πολύ πιο διαδεδομένες από αυτά.

Στην ουσία, λόγω της μεταβαλλόμενης φύσης της σχέσης μεταξύ του εργοδότη και του κάθε ατόμου ξεχωριστά, οι πόλεις πρέπει επίσης να προσπαθήσουν να ενσωματώσουν μια πολύ βαθύτερη επιχειρηματική κουλτούρα σε ολόκληρο τον πληθυσμό τους, πρέπει να προσπαθήσουν να εξασφαλίσουν ότι έχουν εφοδιαστεί με μια πιο ανεξάρτητη, ανθεκτική και αυτοδύναμη προοπτική και να διαθέσουν τις απαραίτητες δεξιότητες επίλυση προβλημάτων, επιχειρηματικότητας και δημιουργικότητας για να επιβιώσουν σε αυτόν τον νέο κόσμο της εργασίας.

Οι διαδικασίες συνεργασίας με τους νέους επιχειρηματίες έπρεπε να γίνουν περισσότερο συλλογικές και «εμπειρικές» σε σχέση με τα «παραδοσιακά» start-up προγράμματα για να συμπεριλάβουν τους διαγωνισμούς τεχνολογίας Hackathons, τα εργαστήρια σχεδιασμού προϊόντων και υπηρεσιών - servive jam και τις συναντήσεις αντί να βασίζονται αποκλειστικά σε μαθήματα κατάρτισης και συμβουλευτικές συνεδρίες που παραδίδονται στην τάξη.

Συμβουλές και Κόλπα από τις Καλές Πρακτικές του URBACT

Οι καλές πρακτικές της Γλασκώβης (συνεταιριστική επιχειρηματικότητα), της Μπολόνια (δημιουργική επιχειρηματικότητα), του Πειραιά (επιχειρηματικότητα στη ναυτιλία) και της Βαρκελώνης (επιχειρηματικότητα χωρίς αποκλεισμούς) έχουν υιοθετήσει μια διαφορετική προσέγγιση για την υποστήριξη των επιχειρήσεων και μπορούν να αποτελέσουν έμπνευση και για άλλες πόλεις.

• Η καθιέρωση ενός ισχυρού και «γενικευμένου» συστήματος υποστήριξης: Η Καλή Πρακτική της Βαρκελώνης «Επιχειρηματικότητα Χωρίς Αποκλεισμούς - Activa’s Inclusive Entrepreneurship» προσφέρει μια «καθολική» υπηρεσία που είναι «διαθέσιμη προς όλους» στην πόλη και η οποία την περίοδο 2004 – 2016, υποστήριξε περισσότερους από 100.000 συμμετέχοντες, ίδρυσε πάνω από 18.000 εταιρείες και δημιούργησε πάνω από 32.000 θέσεις εργασίας. Η υπηρεσία λειτουργεί με βάση το ότι είναι ανοιχτή σε όλους και προσφέρει ένα πλήθος υπηρεσιών υποστήριξης μέσω διαδικτύου, one-to-many και face-to-face υπηρεσίες για όσους επιθυμούν να ξεκινήσουν τη δική τους επιχείρηση. Επιπλέον, προσφέρονται υπηρεσίες ειδικής υποστήριξης για συγκεκριμένες πληθυσμιακές ομάδες που επιθυμούν να ενθαρρύνουν και να στηρίξουν, όπως η γυναικεία επιχειρηματικότητα και  η επιχειρηματικότητα για μειονεκτούντα άτομα.

• Προώθηση της Κοινωνικής Επιχειρηματικότητας: Η Καλή Πρακτική του Συνεταιριστικού Κέντρου της Γλασκώβης έχει αναπτύξει μια προσέγγιση συνεταιριστικής ανάπτυξης για ολόκληρη την πόλη, η οποία δημιουργεί νέες εταιρικές σχέσεις μεταξύ των δημοσίων υπηρεσιών και του τοπικού πληθυσμού, προκειμένου να προωθηθεί περισσότερο ο συν-σχεδιασμός και η παροχή τοπικών υπηρεσιών δίνοντας σε μια ευρύτερη ομάδα κατοίκων της πόλης μια άμεση εμπειρία εκτέλεσης ή συμμετοχής στην κοινωνική επιχείρηση. Ο βαθμός επιτυχίας του προγράμματος της Γλασκώβης είναι εντυπωσιακός, βοηθώντας τους κατοίκους της περιοχής να αναλογιστούν πώς η κοινωνική επιχειρηματικότητα μπορεί να στηρίξει την γειτονιά τους για την αντιμετώπιση των τοπικών προκλήσεων. Η ενίσχυση της κοινωνικής επιχειρηματικότητας στις γειτονιές της πόλης, βοηθάει τους ανθρώπους να ξεπεράσουν συγκεκριμένες προκλήσεις και μπορεί να βοηθήσει τους ενδιαφερόμενους να αποκτήσουν επιχειρηματική εμπειρία χωρίς απαραίτητα να αναλάβουν όλα τα ρίσκα (καθώς θα συνεργάζονται και με άλλους).

• Υποστήριξη των δημιουργικών και πολιτιστικών επιχειρηματικών πρακτικών: Το πρόγραμμα IncrediBOL! της Μπολόνια, η Καλή Πρακτική Creative Innovation παρέχει ένα ευρύ φάσμα προσαρμοσμένης υποστήριξης σε δημιουργικές επιχειρήσεις για να τους βοηθήσει στην ίδρυση  και στην ανάπτυξη τους. Τα τελευταία 7 χρόνια, το πρόγραμμα έχει λάβει περισσότερες από 500 συμμετοχές και έχει βοηθήσει περισσότερες από 80 επιχειρήσεις, οι οποίες έχουν ποσοστό επιβίωσης 81%. Η μεθοδολογία παροχής υποστήριξης των επιχειρήσεων που συμμετέχουν στο πρόγραμμα γίνεται μέσω ενός ευρέως δημοσιευμένου διαγωνισμού επιχειρηματικού σχεδίου και ο οποίος έχει επιτύχει ιδιαίτερα στην προσπάθεια τόνωσης των δημιουργικών επιχειρηματικών ιδεών από την αγορά και στην προσπάθεια επένδυσης σε επιτυχημένα έργα που έχουν δημιουργήσει τον πολιτιστικό ιστό της πόλης και περαιτέρω την οικοδόμηση της φήμης της Μπολόνια ως πολιτιστικού πυρήνα, προσελκύοντας πιο δημιουργικά ταλέντα.

• Αξιοποιώντας τις δυνάμεις και τα στρατηγικά πλεονεκτήματα των πόλεων σας: Η Καλή Πρακτική Blue Growth του Πειραιά είναι ένα πρόγραμμα που επιδιώκει την τόνωση και την ανάπτυξη της καινοτομίας και της επιχειρηματικότητας στον θαλάσσιο τομέα, στον Πειραιά. Η πρακτική επιδιώκει να ενισχύσει και να αξιοποιήσει μερικές από τις τομεακές ειδικότητες και τα στρατηγικά (χωροταξικά, πολεοδομικά και περιβαλλοντικά) περιουσιακά στοιχεία της πόλης. Ως τομεακό πρόγραμμα καινοτομίας, εργάζεται επίσης γύρω από έναν διαγωνισμό επιχειρηματικού σχεδίου, υποστηρίζοντας τους επιτυχημένους υποψηφίους στο ξεκίνημα τους.

Οι τέσσερις Καλές Πρακτικές έχουν επίσης ορισμένα βασικά χαρακτηριστικά που τις κάνουν να ξεχωρίζουν ως προγράμματα Καλής Πρακτικής, και πιο συγκεκριμένα:

• Τα υψηλά επίπεδα αντίληψης και βαθιάς προσέγγισης των αγορών: Όλα αυτά τα προγράμματα έχουν καταφέρει να φτάσουν βαθιά στις κοινότητες-στόχους τους και να δημιουργήσουν ένα υψηλό επίπεδο συνειδητοποίησης και ενδιαφέροντος για τα προγράμματά τους, εμπνέοντας και καθιστώντας δυνατές τις προσδοκίες των νέων επιχειρηματιών. Η επίτευξη υψηλού επιπέδου συνειδητοποίησης και προσέγγισης της αγοράς είναι σημαντική για την τόνωση της ζήτησης για επιχειρηματικότητα και για να βοηθήσει τους ανθρώπους να καταλάβουν από πού μπορούν να λάβουν υποστήριξη.

• Την προσέγγισή τους για την υποστήριξη των επιχειρηματιών για την ανάπτυξη της επιχείρησής τους: Όλα αυτά τα προγράμματα προσφέρουν εξατομικευμένη και ειδικά προσαρμοσμένη υποστήριξη στους ανθρώπους που συμμετέχουν, φέρνοντας τους κοντά με την εξειδικευμένη υποστήριξη που χρειάζονται για την επιτυχία ή / και την τόνωση άλλων σημαντικών συνιστωσών του οικοσυστήματος υποστήριξης. Επίσης μέσα από αυτά τα προγράμματα, οι επιχειρηματίες που επιθυμούν να έχουν πρόσβαση σε αυτά, εξασφαλίσουν τη βοήθεια που χρειάζονται για να αναπτύξουν την επιχείρησή τους.

• Το έργο τους για την  ενίσχυση μιας ισχυρής επιχειρηματικής κουλτούρας στην πόλη τους: Και οι 4 Καλές Πρακτικές επικεντρώνονται επίσης στην προσπάθεια να τονωθεί η αλλαγή της επιχειρηματικής κουλτούρας των πόλεών τους, συνεργαζόμενοι με μια σειρά ενδιαφερομένων φορέων και οργανισμών στις πόλεις τους ώστε να προωθηθούν ευρέως τα οφέλη της επιχειρηματικότητας.

Η δημιουργία επιτυχημένων επιχειρηματικών οικοσυστημάτων απαιτεί μια προσέγγιση ολόκληρου του συστήματος

Αυτό που δείχνουν αυτές οι τέσσερις Καλές Πρακτικές είναι πως η δημιουργία μιας ευρέως διαδεδομένης αλλαγής στην επιχειρηματική κουλτούρα μιας πόλης μπορεί να είναι ένα πολύπλοκο και δύσκολο έργο που απαιτεί ισχυρή ηγεσία από τις διοικήσεις των πόλεων, ιδιαίτερα αποτελεσματικές συνεργασίες και την τόνωση των δράσεων του πλήθους μέσω μιας προσέγγισης «οικοσυστήματος» (για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη θεωρία του οικοσυστήματος, βλ.  ‘What I Learned from Trying to Innovate at the New York Times’, John Geraci, April 2016 ).

Μια πόλη δεν μπορεί απλά να επικεντρωθεί στην παράδοση ενός ή δύο μεγάλων προγραμμάτων επιχειρηματικότητας που στοχεύουν σε μερικούς εξειδικευμένους τομείς της κοινωνίας, αλλά πρέπει να «διευθύνει» την αγορά όπως ο μαέστρος σε μια ορχήστρα, να ενθαρρύνει την αλλαγή συμπεριφοράς μεταξύ των κοινοτήτων, των ατόμων, των οργανισμών, αυτών που ασκούν μεγάλη επιρροή στην κοινωνία και στον πολιτισμό και να προσπαθήσουν να επιτύχουν μια γενική αλλαγή στη μακρο-κουλτούρα  της πόλης.

Εκτός από την εξέταση ολόκληρου του συστήματος, είναι επίσης σημαντικό να σκεφτούμε τον τρόπο με τον οποίο τα διάφορα προγράμματα ενθαρρύνουν τους ανθρώπους να σκεφτούν και να εξετάσουν την ίδρυση της δικής τους επιχείρησης και τον τρόπο με τον οποίο αυτά τα προγράμματα συνεργάζονται ως μέρος μιας πρότασης που έχει συνοχή και αλληλουχία προς τον πελάτη.

Με την υιοθέτηση της προσέγγισης που ακολουθείται από τις Καλές Πρακτικές Urbact και άλλες πόλεις μπορούν να δημιουργήσουν ισχυρά «συστήματα» υποστήριξης, τα οποία θα μπορούν να λειτουργούν από κοινού για να εμπνεύσουν και να καταστήσουν δυνατές τις φιλοδοξίες των επιχειρηματιών που κατοικούν στην πόλη.