Hoe overheidsopdrachten een impuls geven aan een afvalvrije aanpak in Schaarbeek....

Na de zesde staatshervorming (2014) zagen de Belgische gemeenten hun bevoegdheden toenemen: ze werden werkelijke instellingen met transversale bevoegdheden, en, tegelijkertijd, een niveau van macht dat het dichtst bij de burgers staat. Belangrijk, is het ook om op te merken dat - volgens een rapport dat werd voorgesteld op de burgemeestersconferentie in 2014 - de gemeenten de grootste publieke investeerders in België zijn, die nog meer investeren dan de federale overheid en de gewesten.

In het kader van de overheidsopdrachten moet de gemeente vooral de wetgeving naleven en een competitief en transparant proces garanderen. Het doel is om beslissingen te nemen op basis van de kosten en de kwaliteit van de producten/diensten. Tegelijkertijd is Schaarbeek zich bewust van de impact van de overheidsuitgaven op het lokale leven en wil effectief en coherent inspelen op economische, sociale en ecologische uitdagingen.

Dit is vooral belangrijk voor Schaarbeek. Overheidsopdrachten worden gezien als een hefboom voor een duurzame, milieuvriendelijke en sociaal verantwoordelijke economie. De belangrijkste motivatie om mee te stappen met het netwerk "Making Spend Matter" was dan ook de mogelijkheid om het werk van de gemeente te bevorderen om de efficiëntie van de overheidsuitgaven te verzoenen met hoge sociale en milieu-normen.

Als "verantwoordelijke verbruiker" - bijvoorbeeld door het opnemen van milieu- en/of sociale criteria in de offertes - heeft de gemeente bewust gekozen voor de aankoop, waar mogelijk, van producten en diensten die een positieve impact hebben op het milieu en op de lokale economie. De gemeente werkt hierbij voor en met haar burgers.

In september 2019 nam de gemeenteraad een motie aan over "nul-afval en nul-plastic in de Schaarbeekse politiek", die voor en met de burgers van de gemeente werd aangenomen. Dit komt voort uit het besef dat de gemeente als publieke actor de verantwoordelijkheid heeft om zich actief in te zetten in de strijd tegen de verspreiding van afval en het gebruik van wegwerpplastic, en in dit opzicht het goede voorbeeld moet geven.

In het bijzonder moedigt deze motie aan om in het bestek voor overheidsopdrachten clausules op te nemen zoals "beperking van de verpakking", "gebruik van gerecycleerde materialen", "cradle to cradle" of "eco-ontwerp", alsook clausules die elke inschrijver verplichten om een eco-verantwoordelijke oplossing te verkiezen, zowel wat betreft de productiemethode als de levensduur.

In samenwerking met haar burgers wil de gemeente vanaf 2020 een "nul-afval startkit" uitdelen aan de nieuwe inwoners die zich in Schaarbeek inschrijven. Het pakket kan bijvoorbeeld bestaan uit een herbruikbare draagtas, een kleinere zak om boodschappen in bulk te kopen, een herbruikbare verpakking om broodjes te vervoeren, een kaart van alle lokale afvalvrije initiatieven en een sticker die op de brievenbus moet worden geplakt om aan te geven dat ze geen papieren reclame willen ontvangen. Het doel is om concrete instrumenten aan te reiken om de productie van afval te voorkomen en te verminderen, en om de burgers van Schaarbeek bewust te maken van de problematiek. Er zal een aanbesteding worden uitgeschreven om de meeste onderdelen van de kit te leveren: een concreet voorbeeld van de manier waarop openbare aankopen een positieve en duurzame impact kunnen hebben op de maatschappij en het milieu.

De overheidsuitgaven moeten een middel worden om samen met burgers en lokale bedrijven te bouwen aan een rechtvaardiger en gezonder milieu voor toekomstige generaties. Dat is het doel van Schaarbeek.

Orginele tekst: Alison Taylor

Vertaling: Stéphanie Van Doosselaere & Zoé Lejeune