Het Leipzig Charter en URBACT – een overzicht

URBACT heeft in de afgelopen 18 maanden een reeks aan City Labs georganiseerd. In deze City Labs is gekeken naar de principes van het Leipzig Charter en hoe steden deze principes kunnen toepassen.

Wat is het Leipzig Charter?

Het Leipzig Charter is vernoemd naar de Duitse stad waar het in 2007 is ondertekend. Deze Charter moedigt het gebruik van een integrale aanpak voor stedelijke ontwikkeling aan en legt het als eerst in een enkel Europees document de belangrijkste principes uit over een integrale aanpak voor stedelijke ontwikkeling.

De principes van het Leipzig Charter gaan het gelijktijdig in overweging nemen van verschillende aspecten binnen stedelijk beleid (urban policy), zowel over tijd en ruimte als in activiteiten. Het Charter moedigt de betrokkenheid van de samenleving aan om mee te doen in besluitvorming. Daarnaast focust het Charter zich ook op de ‘achtergestelde buurten’ in steden door het toe werken naar een sociale en fysieke cohesie als prioriteit te stellen.

Onder Duitse EU-voorzitterschap is het Leipzig Charter door alle Europese ministers ondertekend. Hiermee hebben de Europese landen bevestigd dat ze vastberaden zijn om de principes te integreren in nationaal en lokaal beleid.

De notities tijdens de discussie over de beginselen van integratie tijdens City Lab 3 in Warschau

Waarom wordt het nu herzien?

Na meer dan 10 jaar na de eerste versie van het Leipzig Charter, is de context waarin Europese steden zich bevinden significant veranderd. Zo wordt er van stadsbesturen verwacht om meer te doen met minder. Belangrijke factoren voor de verandering zijn onder andere de financiële crisis, de toegenomen klimaatnoodtoestand en de opkomst van het populisme. Terwijl het oorspronkelijke Leipzig Charter pleit voor een coherent nationaal stedelijk beleid, is dit verre van de norm voor de lidstaten.

Nu Duitsland in 2020 opnieuw de EU-voorzitterschap zal bekleden, heeft Duitsland het initiatief genomen om het Leipzig Charter te herzien. Ter voorbereiding is een significante beoordeling over de stedelijke ontwikkeling principes volbracht. Dit is van belang, zodat de principes relevanter worden in de huidige situatie.

Het Duitse initiatief om het Leipzig Charter te herzien is gebaseerd op hun prioriteiten voor de Europese Unie. Met deze herziening wordt de belangrijke rol die de steden spelen in de uitdagingen en oplossingen voor wat betreft de klimaatnoodtoestand, luchtkwaliteit en gezondheid, huisvesting en mobiliteit erkend.  

Het is een interministerieel proces. Dit betekent dat de discussies en voorstellen die gemaakt zijn door Duitsland – samen met federale (nationaal niveau) ministeries, regio’s en steden in Duitsland – in debat worden meegenomen en worden aangepast in een Europees ‘dialoog’. Het Europees dialoog wordt bijgewoond door vertegenwoordigers van nationale ministeries uit andere EU lidstaten.

Hoe draagt URBACT bij?

URBACT heeft zich ontwikkeld vanuit een initiële focus op achtergestelde stedelijke gebieden, naar een platform voor stadsuitwisseling waarin steden kunnen leren over elk stedelijk onderwerp. In de loop der jaren is het methodeprogramma uitgebreid en verfijnd tot vier hoofdprincipes:

1. Duurzame stedelijke ontwikkeling
2. Een geïntegreerde aanpak
3. Participatieve methodes
4. Multilevel bestuur

Steden worden door middel van het URBACT-programma aangemoedigd om deze principes toe te passen wanneer ze stadsstrategieën en aanpakken ontwikkelen.

URBACT speelt een belangrijke rol in het Europees dialoogproces waar het Leipzig Charter wordt herzien. URBACT brengt de stem en ervaring van honderden steden die geconfronteerd worden met beleidsuitdagingen bij de implementatie van een integrale aanpak van stedelijke ontwikkeling in de praktijk.

Als onderdeel van het proces bouwt URBACT voort op de directe ervaringen van honderden steden om zo beter te begrijpen hoe deze steden de principes in de praktijk toepassen. URBACT heeft een reeks aan ‘City Labs’ georganiseerd om stadsvertegenwoordigers en verschillende niveaus van bestuur samen te brengen om specifieke onderwerpen te bespreken, om goede voorbeelden te identificeren en om de volgende uitdagingen die overblijven te adresseren in:

1. Participatieve aanpakken – september 2018 (policy paper)
2. Duurzame stedelijke ontwikkeling – juli 2019 (policy paper, video)
3. Geïntegreerde aanpakken – oktober 2019 (policy paper, video)

Jonge mensen die deelnemen in het URBACT Gen-Y netwerk

Wat zijn de volgende stappen?

Tijdens de volgende CityLab#4 in Porto op 29 januari 2020, zal URBACT de huidige beschouwingen van het herziene Leipzig Charter met 400 deelnemers van het Cities Forum delen en verdere input voor de laatste vergadering verzamelen. De laatste vergadering wordt samen met de Directeuren-Generaal voor stedelijke vraagstukken (DGUM) in Kroatië in april 2020 georganiseerd.

Het herziene Leipzig Charter wordt gepresenteerd tijdens de ministeriële vergadering in Leipzig in november 2020. Dit wordt gehouden als onderdeel van de Duitse voorzitterschapsevenementen.

URBACT zal de publicatie van het herziene Leipzig Charter voorzien van praktijk voorbeelden van steden die er mee bezig zijn. Op deze manier verzekeren we dat alle steden toegang tot een integrale aanpak voor stedelijke ontwikkeling en hoe deze steden hier uitvoering aan kunnen geven.