Όλη η αλήθεια για τις Καλές Πρακτικές URBACT!

Η επιλογή των καλών πρακτικών ήταν μια πρόκληση έπειτα από την τεράστια ανταπόκριση στην πρόσκληση του URBACT. Ανταποκρίθηκαν σχεδόν τριακόσιες πόλεις από κάθε γωνιά της Ευρώπης. Στο τέλος, οι εγκεκριμένες –καλές πρακτικές προέρχονται από 25 κράτη μέλη. Υπάρχουν πόλεις όλων των μεγεθών, οι περισσότερες από τις οποίες είναι μικρές και μεσαίες πόλεις με πληθυσμό μέχρι 250.000 κατοίκους – όπου άλλωστε ζουν οι περισσότεροι Ευρωπαίοι.
Για το URBACT, είναι ενθαρρυντικό να βλέπουμε ότι πάνω από το ένα τρίτο των προτάσεων που έχουν χαρακτηριστεί ως Καλές Πρακτικές - 33 από τις συνολικά 97 εγκεκριμένες προτάσεις - προέρχονται από πόλεις χωρίς προηγούμενη συμμετοχή στο πρόγραμμα. Δεδομένου ότι το URBACT έχει ως αποστολή να ενισχύσει την ικανότητα για βιώσιμη αστική ανάπτυξη σε ολόκληρη την ΕΕ, η εμπλοκή νέων πόλεων αποτελεί μείζονα προτεραιότητα. Η δυναμική προώθηση της πρόσκλησης για την ανάδειξη των Καλών Πρακτικών  - παραδείγματος χάριν μέσω των Εθνικών Σημείων URBACT (National Urbact Points) - και μια απλουστευμένη διαδικασία υποβολής αιτήσεων είναι αναμφίβολα βασικοί παράγοντες αυτής της επιτυχίας.
Τώρα που ολοκληρώθηκε η διαδικασία για την ανάδειξη των  Καλών Πρακτικών και έχουμε το χρόνο  για να προβληματιστούμε, ποια θα μπορούσαν να είναι τα  συμπεράσματά μας από την ανάλυση των αποτελεσμάτων; Τι μας «λένε» οι Καλές Πρακτικές;

Το εύρος των Καλώ Πρακτικών του URBACT αντικατοπτρίζει τις αστικές προτεραιότητες της ΕΕ
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η πρόσκληση του URBACT ήταν ανοιχτή προς κάθε ενδιαφερόμενο. Δεν υπήρχαν συγκεκριμένες θεματικές προτεραιότητες, που σημαίνει ότι οι πόλεις είχαν την ελεύθερη βούληση να επιλέξουν το θέμα στο οποίο θα μπορούσαν να εστιάσουν την προσοχή τους για να το αναδείξουν. Το μόνο που απαιτούσε το URBACT να είναι  οι προτάσεις συναφείς, αποδεδειγμένα αποτελεσματικές  μεταβιβάσιμες και σύμφωνες με τις αρχές του προγράμματος. Κατά συνέπεια, αυτή η προσέγγιση από τη βάση στην κορυφή (bottom-up) προσφέρει μια καλή εικόνα για το τι προσδιορίζουν οι ίδιες οι πόλεις ως προτεραιότητες.
Ο κατάλογος των νικηφόρων ιδεών παρουσιάζει ένα σαφές θεματικό μοτίβο. Δεκαοκτώ Καλές Πρακτικές του URBACT αντιμετωπίζουν το ζήτημα της αστικής φτώχειας. Δεκαπέντε αντιμετωπίζουν την προτεραιότητα της ολοένα και εντονότερης ανάγκης για τη βιώσιμη χρήση της γης. Έντεκα εγκεκριμένες προσεγγίσεις επικεντρώνονται στις θέσεις εργασίας και τις δεξιότητες. Πέρα από αυτό, υπάρχουν Καλές Πρακτικές σχετικά με την κυκλική οικονομία, την ένταξη των μεταναστών και την ψηφιακή μετάβαση.
Η εικόνα που προκύπτει αντικατοπτρίζει με σαφήνεια τα θέματα που καλύπτει η αστική ατζέντα για την ΕΕ (https://ec.europa.eu/futurium/en/urban-agenda). Η Αστική Ατζέντα αντανακλά την δέσμευση της Επιτροπής να εμπλέξει περισσότερο τις πόλεις στον σχεδιασμό των πολιτικών για την ενίσχυση της αστικής διάστασης της πολιτικής της ΕΕ. Περιλαμβάνει  τρεις στόχους: τη βελτίωση της νομοθεσίας, τη βελτίωση της πρόσβασης στη χρηματοδότηση και την καλύτερη ανταλλαγή γνώσεων. Κυρίως διεξάγεται μέσα από δώδεκα θεματικές εταιρικές σχέσεις. Όπως δείχνει το παρακάτω σχήμα, οι καλές πρακτικές ταιριάζουν πολύ καλά με αυτές τις θεματικές.

Πηγή: Ανάλυση URBACT

Το παραπάνω διάγραμμα αναφέρει τις κυριότερες θεματικές που αποτελούν προτεραιότητα των πόλεων. Δεδομένου ότι ένα από τα κριτήρια Καλής Πρακτικής είναι η ολοκληρωμένη προσέγγιση (βασική αρχή του URBACT), αυτό σημαίνει ότι κάθε πόλη έχει και πολλούς άλλους θεματικούς στόχους που δεν εμφανίζονται σε αυτό το διάγραμμα. Για παράδειγμα, ένα έργο που αφορά την απασχόληση των μεταναστών θα ταξινομηθεί είτε στο θέμα «Θέσεις Εργασίας και δεξιότητες» είτε στο θέμα «Ένταξη Μεταναστών», μολονότι αναφέρεται και στα δύο.
Άλλα θέματα που καλύπτουν οριζόντια τις προτεραιότητες του URBACT περιλαμβάνουν την «Αποτελεσματική Αστική Διακυβέρνηση» και το «Φύλο».
Όσον αφορά στην κατανόηση των αστικών προτεραιοτήτων, αντιλαμβανόμαστε ότι τα θέματα αυτά παραμένουν σε αρκετά υψηλό επίπεδο συζήτησης και παρέμβασης . Όμως, τι μπορούμε να πούμε σχετικά με τα ζητήματα που αντιμετωπίζουν οι πόλεις στην πεζή καθημερινότητά τους; Ποιες είναι οι προκλήσεις που οι πρακτικές αυτές θέλουν να ξεπεράσουν;
Τους επόμενους μήνες το πρόγραμμα URBACT θα προωθήσει εκτενώς τις Καλές Πρακτικές, έτσι ώστε και άλλες πόλεις να μπορέσουν να μάθουν από αυτές και να τις χρησιμοποιήσουν για την επίλυση των δικών τους αστικών προβλημάτων. Προς το παρόν, τα παρακάτω παραδείγματα φωτίζουν τα χαρακτηριστικά των τεσσάρων θεματικών που κυριαρχούν.

Όλη η αλήθεια για τις Καλές Πρακτικές
Εδώ σας παρουσιάζουμε συνοπτικά μερικά εντυπωσιακά παραδείγματα που αξίζουν την προσοχή σας. Όλες οι λεπτομέρειες έχουν δημοσιευθεί στον σχετικό ιστότοπο του URBACT, σε μια βάση δεδομένων των Καλών Πρακτικών του URBACT, ελεύθερα προσβάσιμος σε όλους .

Mouans-Sartoux: Συλλογική Σχολή Catering

Το Mouans-Sartoux είναι μια μικρή πόλη που βρίσκεται στην περιοχή Alpes-Maritimes της νοτιοανατολικής Γαλλίας. Από το 1998, αυτή η πρωτοποριακή πόλη ερευνά τη σχέση μεταξύ των τροφίμων, της υγείας και του περιβάλλοντος. Οι εξαιρετικά υψηλές τιμές γης στην περιοχή και η μεγάλη αστική ανάπτυξη οδήγησε σε μια έντονη συζήτηση σχετικά με τη χρήση της αστικής γης και την αλληλεπίδραση μεταξύ αστικών και αγροτικών περιοχών.

Επιστρέφοντας γρήγορα στο 2017, η Mouans-Sartoux τώρα παρέχει 100% βιολογικά γεύματα τοπικής προέλευσης που σερβίρονται καθημερινά στα σχολεία της. Αυτό οδήγησε στην ίδρυση του δημοτικού αγροκτήματος και τη μίσθωση δύο αγροτών για την καλλιέργεια των λαχανικών που καταναλώνονται  στα σχολικά γεύματα, τα οποία καλύπτουν τώρα το 85% των αναγκών των τριών σχολείων (1000 γεύματα / ημέρα). Παράλληλα, τροποποιήθηκαν οι κανόνες περί δημοσίων συμβάσεων για να ενθαρρυνθούν οι τοπικοί παραγωγοί και να ανταποκριθούν με προσφορές. Η πόλη, επί του παρόντος, εργάζεται πάνω στα τοπικά συστήματα γεωργικής διατροφής και στην εκπαίδευση για την επέκταση της πρωτοβουλίας αυτής.

Αμβέρσα: Η ανάδειξη του σήμερα
Η Αμβέρσα, στο Βέλγιο, είναι μια από τις πολλές πόλεις σε ολόκληρη την Ευρώπη που αντιμετωπίζει την πρόκληση των άδειων επαγγελματικών ακινήτων. Είναι επίσης μία από τις πολλές περιοχές που προσπαθούν να ενθαρρύνουν τις προσωρινές και αναδυόμενες στρατηγικές. Ωστόσο, λίγες είναι οι πόλεις που έχουν αναπτύξει μια εμπεριστατωμένη στρατηγική προσέγγιση με σκοπό την σύνδεση αυτών των δύο κατευθύνσεων επιχειρηματικότητας – ακινήτων, όπως έχει κάνει αυτή η Βελγική πόλη. Η εκμετάλλευση των άδειων ακινήτων από παραγωγικές και καινοτόμες επιχειρήσεις επέφερε θετικά και διαρκή αποτελέσματα.
Η ανάπτυξη μιας ολοκληρωμένης, πολυμερούς, πολυεπίπεδης προσέγγισης όπως στην γειτονιά Oud Berchem της Αμβέρσας αποδείχθηκε μια αποτελεσματική και εμπνευσμένη μεθοδολογία για τη μετατροπή μιας υποτιμημένης εμπορικής περιοχής σε έναν άξονα έντονης δημιουργικότητας. Ο δείκτης επιτυχίας για τη μετατροπή των άδειων καταστημάτων λιανικής  ανέρχεται στο 70%, με το 60% αυτών να ενοικιάζεται μακροπρόθεσμα και το 10% να πωλείται στους επιχειρηματίες.

Gdansk: Διαμονή στο ξενοδοχείο – Μοντέλο “So Stay Hotel”
Πολλές πόλεις σε όλη την Ευρώπη θα ενδιαφερόντουσαν για το μοντέλο “So Stay Hotel” που χρησιμοποιείται από την πόλη Gdansk της Πολωνίας. Η Gdansk αντιμετωπίζει την πρόκληση δημιουργίας ευκαιριών απασχόλησης για ορισμένους από τους πιο ευάλωτους συμπολίτες μας. Στην περίπτωση αυτή, η πολωνική πόλη υποστηρίζει τους νέους που έχουν μεγαλώσει σε δομές ή/και υπηρεσίες φροντίδας, πολλοί από τους οποίους αγωνίζονται να κάνουν τη μετάβαση σε μια σταθερή απασχόληση. Το έργο δημιουργήθηκε μέσω της  συνεργασίας μεταξύ του Δήμου του Gdansk και του Ιδρύματος Κοινωνικής Καινοτομίας και αποτελεί καλό παράδειγμα του τρόπου με τον οποίο οι αρχές της πόλης εργάζονται σε νέες διατάξεις σε πολλές περιοχές της Ευρώπης.
Το καινοτόμο μοντέλο λειτουργίας του ξενοδοχείου - το πρώτο στην Πολωνία - συνδυάζει την προσέγγιση αγοράς με την κοινωνική ευθύνη. Λειτουργώντας ως εμπορικό ξενοδοχείο, το “So Stay Hotel” επιτρέπει στους νέους που εξέρχονται των δομών και υπηρεσιών φροντίδας, να αποκτήσουν δεξιότητες, προσόντα και εργασιακή εμπειρία σε ένα υποστηρικτικό  περιβάλλον εργασίας. Επίσης προσφέρει στήριξη για την στέγαση, παρέχοντας μια σημαντική δίοδο για την μετάβασή τους στην ανεξάρτητη και ενήλικη ζωή.

Πειραιάς: Προώθηση της επιχειρηματικότητας και της καινοτομίας στη ναυτιλιακή οικονομία

Η θαλάσσια οικονομία είναι το επίκεντρο της πρωτοβουλίας “Bluegrowth” που αναπτύχθηκε στο δήμο Πειραιά, στην Ελλάδα. Αυτή η πρωτοβουλία παίρνει τη μορφή ενός διαγωνισμού που εστιάζει στο να εμπνεύσει τους επιχειρηματίες προκειμένου να υλοποιήσουν καινοτόμες ιδέες και να αναπτύξουν νέες θέσεις εργασίας και υπηρεσίες σχετικές με τους θαλάσσιους πόρους και τους πόρους του γλυκού νερού. Στις επιτυχημένες προτάσεις παρέχονται για έξι μήνες μέτρα στήριξης και υπηρεσίες θερμοκοιτίδας, καθώς επίσης και πρόσβαση σε ένα ανεπτυγμένο και εδραιωμένο δίκτυο με εμπειρογνώμονες της τοπικής ναυτιλιακής οικονομίας. Η προσέγγιση αυτή, συνέβαλε στην ενίσχυση του ανθρώπινου οικοσυστήματος (εταίροι, χορηγοί, σύμβουλοι, ακαδημαϊκοί) γύρω από τη Μπλε Οικονομία στο μεγαλύτερο λιμάνι της Ελλάδας. Τα επιτεύγματα της πρωτοβουλίας έχουν ήδη αναγνωριστεί και βραβευτεί σε Ευρωπαϊκό επίπεδο. Μέχρι σήμερα, η “Bluegrowth”  υποστήριξε την ίδρυση 10 νέων επιχειρήσεων start-ups και δημιούργησε 55 νέες θέσεις εργασίας.

Santiago di Compostela: Tropa Verde, Ανταμείβοντας την ανακύκλωση!
Το μοντέλο “Tropa Verde”, το οποίο αναπτύχθηκε από το Santiago di Compostela της Ισπανίας, μετέτρεψε επιτυχώς τη στάση των πολιτών απέναντι στα απόβλητα. Η ιστορία ξεκινάει το 2015 όταν μια τοπική έρευνα εντόπισε υψηλά επίπεδα απροθυμίας γύρω από ενέργειες σχετικές με την ανακύκλωση. Τα εμπόδια που εντοπίστηκαν συνδέονταν με την έλλειψη πληροφόρησης και την έλλειψη καλλιέργειας σε σχέση με την ανακύκλωση στην πόλη. Για να αντιμετωπιστεί αυτό,  η δημοτική αρχή της πόλης δημιούργησε μια ηλεκτρονική πλατφόρμα βασισμένη στο παιχνίδι που επιβραβεύει δράσεις ανακύκλωσης μέσω δώρων από τους τοπικούς λιανοπωλητές . Αυτό το βήμα αποδείχθηκε καθοριστικό για την αλλαγή της τοπικής νοοτροπίας.
Μέσα στα επόμενα δύο χρόνια, τα ποσοστά ανακύκλωσης έχουν αυξηθεί θεαματικά. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, περισσότεροι από 115 χορηγοί έχουν προσφέρει πάνω από 800 δώρα, όπως διαμονή σε ξενοδοχεία και θεραπείες ομορφιάς. Αυτά τα δώρα δόθηκαν ως επιβράβευση για τις περισσότερες από 16.000 ενέργειες ανακύκλωσης των πολιτών. Μέσα από σεμινάρια, δράσεις στους δρόμους και διαφημιστικές δραστηριότητες, η έννοια της ανακύκλωσης έχει γίνει ευρέως γνωστή. Σημαντικό ρόλο στην διάδοση έπαιξαν τα σχολεία, ανακυκλώνοντας χιλιάδες λίτρα μαγειρικού ελαίου και πάνω από 3.000 οικιακές συσκευές. Και τα καλά νέα  εξαπλώνονται..  με τουλάχιστον έξι ισπανικές πόλεις να ακολουθούν ήδη το μοντέλο “Tropa Verde”.

Ostrava: Συμμετοχική προσέγγιση στο Στρατηγικό Σχέδιο Ανάπτυξης της πόλης
Η συμμετοχή των πολιτών αποτελεί προτεραιότητα για την Τσεχική πόλη της Ostrava. Όπως και πολλές διοικητικές αρχές, στην Ostrava διερευνούν αποτελεσματικούς τρόπους ενεργητικής συμμετοχής των πολιτών στις διαδικασίες λήψης τοπικών αποφάσεων. Το 2016, η Ostrava ανέπτυξε μια μέθοδο για τη συμμετοχή των πολιτών στην ανάπτυξη του Σχεδίου Στρατηγικής Ανάπτυξης 2017-2033, σε μια εκστρατεία με τίτλο "fajnOVA" (που σημαίνει "ωραία Ostrava" στην Τσεχία). Ο στόχος ήταν να αυξηθούν τα επίπεδα της αίσθησης «ιδιοκτησίας» του σχεδίου και δέσμευσης σε αυτό μεταξύ των κατοίκων της πόλης.
Χρησιμοποιώντας ένα ευρύ φάσμα εργαλείων, η προσέγγιση, εκτός από τους 20.000 κατοίκους και επισκέπτες της πόλης, έφερε κοντά 250 εμπειρογνώμονες από διάφορους τομείς της αστικής ανάπτυξης. Η πρωτοβουλία έχει σημειώσει μεγάλη επιτυχία στις συμμετοχικές διαδικασίες της Τσεχικής Δημοκρατίας, με ευρείες και θετικές μελλοντικές επιπτώσεις.

Έντονος ανταγωνισμός για το βραβείο Καλής Πρακτικής URBACT
Εκτός από τις 97 Καλές Πρακτικές που αναδείχθηκαν, πολλές ενδιαφέρουσες ιδέες πόλεων δεν τα κατάφεραν να φτάσουν στον τελικό. Με πολλές προτάσεις υψηλής ποιότητας, ο ανταγωνισμός ήταν μεγάλος. Το μοντέλο θέρμανσης Lasi, το ψηφιακό πρόγραμμα Niort και το έργο Gaia από την Πορτογαλία ήταν εξέχοντα παραδείγματα και το URBACT ελπίζει ότι θα υπάρξουν πολλές ευκαιρίες ώστε αυτές πόλεις να συμμετάσχουν σε μελλοντικές δραστηριότητες του προγράμματος.
 

Τι συμβαίνει μετά;

Εν τω μεταξύ, η προσοχή όλων εστιάζεται στις 97 Καλές Πρακτικές που επέλεξε η ανεξάρτητη επιτροπή εμπειρογνωμόνων του URBACT. Προκειμένου να προσεγγιστεί ένα ευρύ και ποικιλόμορφο ακροατήριο, στις επόμενες εβδομάδες και τους επόμενους μήνες, μέσα από την ιστοσελίδα του URBACT, το blog, τα κανάλια κοινωνικών μέσων δικτύωσης, καθώς και μέσω εκδηλώσεων πρόσωπο με πρόσωπο, θα ενημερώνεστε για όλες τις νέες εξελίξεις των Καλών Πρακτικών! Μείνετε συντονισμένοι λοιπόν τους ερχόμενους μήνες για να μάθετε περισσότερα!