Το URBACT χαιρετίζει τη Νέα Χάρτα της Λειψίας

Η γερμανική Προεδρία του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης ανανέωσε τις βασικές αρχές της ΕΕ για βιώσιμες ευρωπαϊκές πόλεις μέσω μίας Νέας Χάρτας της Λειψίας (New Leipzig Charter-NLC), η οποία εγκρίθηκε στις 30 Νοεμβρίου 2020. Η Νέα Χάρτα επικαιροποιεί τις αρχές της αρχικής και πρωτοποριακής Χάρτας της Λειψίας του 2007.

Σε αυτό το άρθρο, εξετάζουμε ορισμένα από τα βασικά στοιχεία της Νέας Χάρτας της Λειψίας και τον τρόπο με τον οποίο το URBACT - μαζί με άλλους εταίρους - μπόρεσε να συνεισφέρει με την εμπειρία, την εμπειρογνωμοσύνη του αλλά και με την ενδυνάμωση της φωνής των Ευρωπαϊκών πόλεων στην ενημέρωση αυτής της σημαντικής πολιτικής δήλωσης για το μέλλον της αστικής πολιτικής στην ΕΕ.

Γιατί ανανεώνεται η αρχική Χάρτα της Λειψίας;

Τα βασικά μηνύματα της αρχικής Χάρτας της Λειψίας σχετικά με την ανάγκη προώθησης της ολοκληρωμένης και βιώσιμης αστικής ανάπτυξης αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης για την αστική πολιτική στην Ευρώπη μετά τη θέσπισή τους το 2007. Ενώ αυτές οι αρχές ισχύουν όσο ποτέ άλλοτε, το πλαίσιο στο οποίο εφαρμόζονται αλλάζει γρήγορα.

Οι μεγάλες παγκόσμιες τάσεις επηρεάζουν άμεσα τις πόλεις σε ολόκληρη την Ευρώπη, απειλώντας να αυξήσουν τις ανισότητες στις κοινωνίες μας. Η Νέα Χάρτα της Λειψίας προσδιορίζει «την κλιματική αλλαγή, την απώλεια βιοποικιλότητας, την έλλειψη πόρων, τις μεταναστευτικές κινήσεις, τη δημογραφική αλλαγή, τις πανδημίες και τις ταχέως μεταβαλλόμενες οικονομίες» καθώς και τις «ψηφιακές τεχνολογίες» που προσφέρουν τόσο οφέλη όσο και προκλήσεις καθώς «μεταμορφώνουν δραστικά» τις κοινωνίες μας .

Η πανδημία CΟVID-19 προφανώς διατάραξε σημαντικά πολλά πράγματα το 2020, ωστόσο η άποψη της γερμανικής Προεδρίας είναι ότι αυτό το σοκ  ενίσχυσε τον επείγοντα χαρακτήρα των προβλεπόμενων αρχών για να βοηθήσουν τις πόλεις να γίνουν πιο ανθεκτικές και να προσαρμόζονται καλύτερα σε ξαφνικές αλλαγές. Η κοινωνική απόσταση (ελπίζουμε) δεν θα υπάρχει για την επόμενη δεκαετία, αλλά η ανάγκη για ολοκληρωμένες, συμμετοχικές και τοπικές προσεγγίσεις για την ανάπτυξη της αστικής ανθεκτικότητας και της ποιότητας ζωής θα υπάρχει.

H αρχική Χάρτα της Λειψίας για τις βιώσιμες ευρωπαϊκές πόλεις εγκρίθηκε υπό τη γερμανική Προεδρία του 2007.

Το γενικό πολιτικό πλαίσιο των αστικών πολιτικών της Ευρώπης δίνει επίσης προτεραιότητα στη βιωσιμότητα, συμπεριλαμβανομένων: της Πράσινης Συμφωνίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία στοχεύει να καταστήσει την Ευρώπη την πρώτη ουδέτερη για το κλίμα ήπειρο στον κόσμο, της Συμφωνίας του Παρισιού, της Νέας Αστικής Ατζέντας των Ηνωμένων Εθνών και των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (SDG 11) των Ηνωμένων Εθνών, με σκοπό να κάνουμε τις πόλεις ανοικτές σε όλους, χωρίς αποκλεισμούς, ασφαλείς, ανθεκτικές και βιώσιμες.

Σε αυτό το ευρύ πλαίσιο, η Νέα Χάρτα της Λειψίας έχει έναν σαφή και πρακτικό στόχο: να παρέχει «ένα πλαίσιο πολιτικής για να οραματίζεται και να υλοποιεί αυτές τις ευρωπαϊκές και παγκόσμιες συμφωνίες σε αστική κλίμακα» στην ΕΕ.

Η μετασχηματιστική δύναμη των πόλεων

Ένα βασικό χαρακτηριστικό της Νέας Χάρτας της Λειψίας είναι ότι προωθεί την ιδέα της αστικής πολιτικής για το κοινό καλό. Τονίζει «τη μετασχηματιστική δύναμη των πόλεων» για να ανταποκριθεί στις σύγχρονες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι πόλεις σε καθεμία από τις κοινωνικές, περιβαλλοντικές και οικονομικές τους διαστάσεις.

H Νέα Χάρτα της Λειψίας εγκρίθηκε στις 30 Νοεμβρίου 2020 υπό τη γερμανική Προεδρία της ΕΕ.

Επομένως, η Νέα Χάρτα της Λειψίας επισημαίνει τις τρεις μορφές της μετασχηματιστικής πόλης που μπορούν να αξιοποιηθούν στην Ευρώπη για να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής των ανθρώπων:

• Η (Κοινωνική) Η Δίκαιη Πόλη (The Just City) - παρέχει ίσες ευκαιρίες και περιβαλλοντική δικαιοσύνη για όλους, ανεξάρτητα από το φύλο, την κοινωνικοοικονομική κατάσταση, την ηλικία και την καταγωγή - χωρίς να μένει κανένας πίσω.

• Η (Περιβαλλοντική) Η Πράσινη Πόλη (The Green City) - συμβάλλει στην καταπολέμηση της υπερθέρμανσης του πλανήτη και στην υψηλή ποιότητα του περιβάλλοντος για τον αέρα, το νερό, το έδαφος και τη χρήση γης, καθώς και την πρόσβαση σε χώρους πρασίνου και αναψυχής.

• Η (Οικονομική) Η παραγωγική πόλη (The Productive City) - προσφέρει εξασφάλιση θέσεων εργασίας, παρέχοντας παράλληλα μια υγιή οικονομική βάση για βιώσιμη αστική ανάπτυξη μέσω διαφοροποιημένων τοπικών οικονομιών και υποστηρικτικών περιβαλλόντων για καινοτομία.

Η επίτευξη της μετασχηματιστικής δύναμης δίκαιων, πράσινων και παραγωγικών πόλεων απαιτεί την εφαρμογή βασικών αρχών χρηστής διακυβέρνησης. Η Νέα Χάρτα της Λειψίας ορίζει τα εξής:

• Αστική πολιτική για το κοινό καλό - Οι δημόσιες αρχές πρέπει να ενεργούν προς το συμφέρον της δημόσιας ευημερίας, παρέχοντας υπηρεσίες και υποδομές για το κοινό καλό.

• Ολοκληρωμένη προσέγγιση - Όλοι οι τομείς της αστικής πολιτικής πρέπει να συντονίζονται με χωρικό, τομεακό και χρονικό τρόπο.

• Συμμετοχή και συνδημιουργία - Όλοι οι αστικοί φορείς και πολίτες πρέπει να συμμετέχουν προκειμένου να εξετάσουν τις γνώσεις και τις ανησυχίες τους και να ενισχύσουν την τοπική δημοκρατία.

• Πολυεπίπεδη διακυβέρνηση - Οι σύνθετες προκλήσεις πρέπει να αντιμετωπίζονται από κοινού από όλα τα επίπεδα αστικής και χωρικής πολιτικής - τοπική, περιφερειακή, μητροπολιτική, εθνική, ευρωπαϊκή και παγκόσμια.

• Τοποκεντρική προσέγγιση - Οι αστικές στρατηγικές και τα μέσα χρηματοδότησης των πόλεων πρέπει να βασίζονται σε σωστή ανάλυση της συγκεκριμένης τοπικής κατάστασης.

Η γερμανική Προεδρία του 2020 παρείχε μια απεικόνιση της λογικής που κρύβεται πίσω από τις αρχές της Νέας Χάρτας της Λειψίας.

Η συμβολή του URBACT στη Νέα Χάρτα της Λειψίας

Το URBACT συμμετείχε ενεργά ως εταίρος της γερμανικής προεδρίας στην ανάπτυξη των ανανεωμένων αρχών της Νέας Χάρτας της Λειψίας. Συγκεκριμένα, το URBACT διοργάνωσε μια σειρά από τέσσερα εργαστήρια πόλης (City Labs) σχετικά με τις βασικές αρχές της βιώσιμης αστικής ανάπτυξης για να βοηθήσει στην ενημέρωση της Νέας Χάρτας της Λειψίας:

• URBACT City Lab # 1 - Συμμετοχή, Σεπτέμβριος 2018: διαβάστε το σχετικό έγγραφο : «Σκέψεις για τη συμμετοχή των πολιτών στις Ευρωπαϊκές πόλεις».

• URBACT City Lab # 2 - Η βιώσιμη αστική ανάπτυξη στην πράξη, Ιούλιος 2019

.

Παρακολουθήστε το συνοπτικό βίντεο και διαβάστε το σχετικό έγγραφο «Πώς εφαρμόζουν στην πράξη οι πόλεις τη βιώσιμη αστική ανάπτυξη;"

• URBACT City Lab # 3 - Ολοκληρωμένη και χωρίς αποκλεισμούς χάραξη πολιτικής, Οκτώβριος 2019. Παρακολουθήστε το συνοπτικό βίντεο και διαβάστε το σχετικό έγγραφο : «Πώς αντιμετωπίζουν οι πόλεις την ολοκληρωμένη και χωρίς αποκλεισμούς χάραξη πολιτικής;»

• URBACT City Lab # 4 - Τοποκεντρικές Προσεγγίσεις, Ιανουάριος 2020. Παρακολουθήστε το συνοπτικό βίντεο και διαβάστε το σχετικό έγγραφο : «Πώς εφαρμόζουν οι πόλεις τοποκεντρικές προσεγγίσεις;»

Σύνδεσμος στο YouTube https://youtu.be/mUDT7Fs0k2U για μια σειρά από τα εργαστήρια πόλεων URBACT (URBACT City Labs 2018-2020) που παρείχαν στοιχεία για τη σύνταξη της Νέας Χάρτας της Λειψίας.

Τα τέσσερα URBACT City Labs που διοργανώθηκαν σε συνεργασία με το Eurocities και τις Αστικές Καινοτόμες Δράσεις (Urban Innovative Actions -UIA), αξιοποίησαν την εμπειρία εκατοντάδων πόλεων, επιτρέποντας άμεσες ανταλλαγές με εκπροσώπους της γερμανικής Προεδρίας, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και σε εθνικό επίπεδο. Όλοι μαζί, αναλογιστήκαμε τη θεωρία και την πρακτική κάθε αρχής με τη σειρά τους, επισημαίνοντας πτυχές που πρέπει να λαμβάνει υπόψη η Νέα Χάρτα της Λειψίας βάσει της πραγματικής εμπειρίας των πόλεων.

Οι σύνδεσμοι μεταξύ των City Labs και των αρχών της Νέας Χάρτας της Λειψίας είναι σαφείς. Για παράδειγμα, το πρώτο City Lab σχετικά με τη «συμμετοχή» τόνισε ότι χρειαζόμαστε ένα ισχυρότερο πλαίσιο για την προώθηση νέων τρόπων συμμετοχής. Αυτό αντικατοπτρίζεται στη Νέα Χάρτα της Λειψίας που ενθαρρύνει την  «συν-δημιουργία και τον -από κοινού- σχεδιασμό σε συνεργασία με τους κατοίκους, τα δίκτυα της Κοινωνίας των Πολιτών, τις κοινοτικές οργανώσεις και τις ιδιωτικές επιχειρήσεις».

Ομοίως, το κείμενο της Νέας Χάρτας της Λειψίας βασίστηκε στο τέταρτο και τελευταίο City Lab σχετικά με τις «τοποκεντρικές προσεγγίσεις» αναγνωρίζοντας ρητά ότι, ακόμη και σε «επίπεδο πόλης», η παράδοση δίκαιων, πράσινων και παραγωγικών πόλεων απαιτεί την εξέταση κατάλληλων μέτρων σε τρία χωρικά επίπεδα. Οι τοπικές αρχές είναι υπεύθυνες για την τοπική αστική ανάπτυξη. Ωστόσο, οι αστικές προκλήσεις είναι συχνά πιο έντονες σε επίπεδο γειτονιάς, απαιτώντας τοπικές καινοτομίες. Ταυτόχρονα, η βιώσιμη αστική ανάπτυξη λαμβάνει χώρα μέσα σε ένα περιφερειακό ή μητροπολιτικό πλαίσιο που βασίζεται σε ένα σύνθετο δίκτυο λειτουργικών αλληλεξαρτήσεων.

Το URBACT συνέβαλε επίσης σε μεγάλο βαθμό στο συνέδριο «Europe’s Cities Fit for Future (Ευρωπαϊκές Πόλεις κατάλληλα προετοιμασμένες για το μέλλον)» της Γερμανικής Προεδρίας. Οι εμπειρογνώμονες του URBACT συντόνισαν τρία συνεχόμενα εργαστήρια σχετικά με καινοτόμες προσεγγίσεις πόλεων γύρω από τα θέματα των «παραγωγικών», «δίκαιων» και «πράσινων» πόλεων. Κάθε εργαστήριο αναφέρθηκε στις περιπτώσεις πολλών πόλεων που συμμετέχουν στα δίκτυα URBACT.

Η δέσμευση του URBACT στη Νέα Χάρτα της Λειψίας

Το URBACT δεν ήταν μόνο καθοριστικό για την ανάπτυξη της ανανεωμένης Χάρτας της Λειψίας με τη γερμανική Προεδρία, αλλά αναγνωρίζεται ρητά ως βασικός εταίρος για τη συνέχιση της οικοδόμησης της ικανότητας των Ευρωπαϊκών πόλεων να εφαρμόζουν αυτές τις αρχές και να δείχνουν την εφαρμογή τους σε τοπικό επίπεδο.

Ένα συνοδευτικό σημείωμα από τους υπουργούς που είναι αρμόδιοι για αστικά θέματα καθορίζει μια σειρά από βασικές πτυχές για την εφαρμογή της Νέας Χάρτας της Λειψίας, με ιδιαίτερη αναφορά στα επόμενα βήματα για την Αστική Ατζέντα της ΕΕ και την πολυεπίπεδη διακυβέρνηση. Το έγγραφο αυτό αναγνωρίζει την πολύτιμη συμβολή του URBACT σε δύο ξεχωριστές περιπτώσεις.

Πρώτον, το σημείωμα αναφέρει ότι «Η ανταλλαγή γνώσεων καθώς και η ανάπτυξη δεξιοτήτων και γνώσεων θα πρέπει να υποστηρίζονται από τα προγράμματα και τις πρωτοβουλίες της Πολιτικής Συνοχής, ιδίως από την Ευρωπαϊκή Αστική Πρωτοβουλία και το πρόγραμμα URBACT».

Δεύτερον, ενθαρρύνει τις τοπικές και περιφερειακές αρχές να συνεχίσουν να «ενισχύουν τη συνεργασία μεταξύ πόλεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο, μεταξύ άλλων, μέσω του προγράμματος URBACT».

Οι προκλήσεις είναι μεγάλες, αλλά οι Ευρωπαϊκές πόλεις έχουν τη δύναμη να ανταποκριθούν στις φιλοδοξίες της Νέας Χάρτας της Λειψίας. Μέσω του μελλοντικού προγράμματος URBACT IV, ανυπομονούμε να συνεχίσουμε να υποστηρίζουμε τις Ευρωπαϊκές πόλεις  - τόσο τις μικρές όσο και τις μεγάλες - με θεματική εξειδίκευση, ευκαιρίες για μάθηση από ομοτίμους και το πλήρες σύνολο εργαλείων και πόρων που χρειάζονται για την παροχή ολοκληρωμένων προσεγγίσεων βασισμένων σε πολλαπλά επίπεδα διακυβέρνησης, στη συμμετοχή των ενδιαφερομένων μερών και στις τοποκεντρικές προσεγγίσεις .

Η νέα εργαλειοθήκη URBACT θα συνεχίσει να υποστηρίζει τις πόλεις με τα εργαλεία και τους πόρους που χρειάζονται για την εφαρμογή των αρχών της Νέας Χάρτας της Λειψίας.

Το URBACT θα συνεχίσει να εντοπίζει και να μοιράζεται καλές πρακτικές που απεικονίζουν την εφαρμογή της Νέας Χάρτας της Λειψίας και να μεταλαμπαδεύει μαθήματα και μηνύματα από πόλεις στην Ατζέντα πολιτικής της ΕΕ, ιδίως μέσω της συνεχιζόμενης συμμετοχής στην Αστική Ατζέντα για την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Σας προσκαλούμε να συμμετάσχετε σε αυτό το συναρπαστικό ταξίδι για το μέλλον των ευρωπαϊκών πόλεων!

Για περισσότερες πληροφορίες

Επισκεφτείτε τη θεματική ενότητα του ιστότοπου URBACT για τη Νέα Χάρτα της Λειψίας, συμπεριλαμβανομένων των συνοπτικών βίντεο και των σχετικών εγγράφων που προέκυψαν από τα τέσσερα URBACT City Labs, ένα σύνολο πρόσφατων άρθρων URBACT για τη Νέα Χάρτα της Λειψίας και, φυσικά, την ίδια τη Νέα Χάρτα της Λειψίας.

Δείτε τη σύνοψη URBACT για το Συνέδριο της Γερμανικής Προεδρίας (Ευρωπαϊκές πόλεις κατάλληλα προετοιμασμένες για το μέλλον-Europe's Cities Fit for Future) καθώς και τις ηχογραφήσεις των διαδικτυακών συνεδριών  από τον Σεπτέμβριο του 2020.

Τέλος, μην ξεχάσετε να ρίξετε μια ματιά στην εργαλειοθήκη URBACT (URBACT Toolbox) με εργαλεία και πόρους για πόλεις σχετικά με τον τρόπο σχεδιασμού και εφαρμογής τοπικών πολιτικών με ολοκληρωμένο και συμμετοχικό τρόπο.