Η συμφωνία της Λιουμπλιάνα δίνει έμφαση στις πόλεις και στις κωμοπόλεις μικρού και μεσαίου μεγέθους

Η Σλοβενική προεδρία του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης παρέδωσε τη Συμφωνία της Λιουμπλιάνα ως την τελευταία επικαιροποίηση της εφαρμογής της Αστικής Ατζέντας για την ΕΕ, η οποία ξεκίνησε με το Σύμφωνο του Άμστερνταμ το 2016.

Η Συμφωνία της Λιουμπλιάνα ανανέωσε τη δέσμευση των κρατών μελών και άλλων εταίρων για την εφαρμογή της Αστικής Ατζέντας για την ΕΕ και διατηρεί τη συνεργασία στο πλαίσιο θεματικών εταιρικών σχέσεων, καθώς και την εστίαση στην επίτευξη καλύτερης νομοθεσίας, καλύτερης χρηματοδότησης και καλύτερης γνώσης. Προσθέτει τέσσερα νέα θέματα για πολυεπίπεδη συνεργασία, εισάγει ορισμένα νέα χαρακτηριστικά για τις εταιρικές σχέσεις και υπογραμμίζει τη σημασία των μικρών και μεσαίων πόλεων. Το έγγραφο αποσκοπεί επίσης στην ενδυνάμωση της συνεργασίας στον τομέα της εδαφικής και αστικής ανάπτυξης μεταξύ των διαφόρων δομών άτυπης συνεργασίας μεταξύ των χωρών, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και άλλων εταίρων.

Η Petra Očkerl, Εθνικό Σημείο URBACT για τη Σλοβενία, αναφέρει...

Οι πόλεις και οι κωμοπόλεις δίνουν απαντήσεις λαμβανοντας υπόψη τη χωρική διάσταση και με με επίκεντρο τον πολίτη

Στις 26 Νοεμβρίου 2021, σε μία άτυπη συνάντηση, οι αρμόδιοι υπουργοί της ΕΕ για αστικά θέματα ενέκριναν τη Συμφωνία της Λιουμπλιάνα

Η Συμφωνία της Λιουμπλιάνα έχει συνταχθεί ως το τελευταίο από τα έγγραφα των τριών προεδριών Γερμανίας-Πορτογαλίας-Σλοβενίας, ξεκινώντας με τον Νέο Χάρτη της Λειψίας. Η συμφωνία αποτελείται από δύο έγγραφα: την πολιτική δέσμευση για την περαιτέρω εφαρμογή της Αστικής Ατζέντας για την ΕΕ (UAEU) και ένα Πολυετές Πρόγραμμα Εργασίας  που καθορίζει τις λεπτομέρειες της συμφωνηθείσας εφαρμογής.

Η συμφωνία αναγνωρίζει ότι οι πολύπλοκες και αλληλένδετες παγκόσμιες προκλήσεις αντιμετωπίζονται επιτυχώς από τις κωμοπόλεις και τις πόλεις που δίνουν απαντήσεις λαμβάνοντας υπόψη τη χωρική διάσταση και έχουν επίκεντρο τον πολίτη. Αναγνωρίζει επίσης ότι οι πόλεις κάνουν σημαντικά βήματα για να γίνουν δίκαιες, πράσινες και παραγωγικές, προκειμένου να εξασφαλίσουν τη βελτίωση της ποιότητας ζωής για όλους τους Ευρωπαίους πολίτες.

Μεταξύ άλλων προγραμμάτων και πρωτοβουλιών της ΕΕ, η συμφωνία αναγνωρίζει το έργο και τη συμμετοχή του URBACT στη διαδικασία της Αστικής Ατζέντας για την ΕΕ. Το πρόγραμμα URBACT είναι επίσης αναμφισβήτητα ένας από τους κύριους εταίρους για την υποστήριξη της μελλοντικής εφαρμογής της Αστικής Ατζέντας για την ΕΕ, με τις αρχές του να ευθυγραμμίζονται έντονα με αυτή.

Η ανάδειξη των μικρών και μεσαίων πόλεων στο προσκήνιο

Αξιοποιώντας την τοπική εμπειρία, μία από τις προτεραιότητες της Σλοβενικής Προεδρίας ήταν να τονιστεί η σημασία των μικρών και μεσαίων πόλεων, καθώς και των πόλεων που αντιμετωπίζουν τις προκλήσεις των υποβαθμισμένων περιοχών. Όπως αναφέρεται στη Συμφωνία της Λιουμπλιάνα, είναι "προς το κοινό συμφέρον όλων των πολιτών να φέρουμε τις υποδομές, τις προσβάσιμες υπηρεσίες και τα αγαθά κοντά σε όλους".

Όσον αφορά τις δράσεις, η συμφωνία τονίζει ότι οι μικρές και μεσαίες πόλεις και κωμοπόλεις θα πρέπει να λάβουν όσο το δυνατόν μεγαλύτερη υποστήριξη ώστε να συμμετάσχουν καλύτερα στις εταιρικές σχέσεις της Αστικής Ατζέντας για την ΕΕ ή σε άλλες μορφές συνεργασίας, είτε απευθείας είτε μέσω εθνικών ενώσεων που εκπροσωπούν τις τοπικές και περιφερειακές κυβερνήσεις.

Ορισμένα από τα μέτρα για τη στήριξη της συμμετοχής των μικρών και μεσαίου μεγέθους πόλεων και κωμοπόλεων στις συμπράξεις της Αστικής Ατζέντας για την ΕΕ είναι η καθοδήγηση από εταίρους της πρώτης γενιάς, τα κριτήρια επιλογής με κίνητρα και οι διαδικτυακές συναντήσεις για την ενίσχυση της προσβασιμότητας.

Η συμφωνία προτείνει επίσης ότι οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι μικρές και μεσαίες πόλεις και κωμοπόλεις θα μπορούσαν να οριστούν ως ένα από τα θέματα προτεραιότητας και να αντιμετωπιστούν ειδικά από μία από τις μελλοντικές θεματικές εταιρικές σχέσεις.

Συμφωνώντας ότι "πρέπει να εξασφαλιστεί μια ισορροπημένη και ικανή εκπροσώπηση των αστικών αρχών όλων των μεγεθών, ώστε να ληφθεί υπόψη η πλούσια ποικιλομορφία του αστικού και περιφερειακού ιστού στην Ευρώπη", η επιλογή των εταίρων που εκπροσωπούν τις αστικές αρχές θα βασίζεται πλέον σε ανοικτή πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος. Επίσης, οι εργασίες των θεματικών εταιρικών σχέσεων θα υποστηρίζονται από τώρα και στο εξής από μια εκ των προτέρων αξιολόγηση.

Νέα θέματα για την πολυμερή συνεργασία στο πλαίσιο της Αστικής Ατζέντας

Ανανεώνοντας τη δέσμευση για την υποστήριξη της εφαρμογής της Αστικής Ατζέντας για την ΕΕ μέσω εταιρικών σχέσεων, η συμφωνία προσθέτει επίσης τα ακόλουθα θέματα στον κατάλογο προτεραιοτήτων της Αστικής Ατζέντας: πόλεις ισότητας, τρόφιμα, πράσινες πόλεις και βιώσιμος τουρισμός. Οι πράσινες πόλεις και ο βιώσιμος τουρισμός θα αρχίσουν να διαμορφώνονται το 2022.

Το θέμα προτεραιότητας Πόλεις Ισότητας προτείνεται για να αντιμετωπιστεί η κοινωνική ένταξη ως ένα σημαντικό μέρος του οράματος της ΕΕ. Η θεματική εταιρική σχέση θα πρέπει να αντιμετωπίσει τις ανισότητες "με βάση χαρακτηριστικά όπως το φύλο, η ηλικία, η αναπηρία, ο σεξουαλικός προσανατολισμός και η ταυτότητα, η εθνικότητα, το μεταναστευτικό καθεστώς. Οι δυνητικοί άξονες εστίασης της εταιρικής σχέσης είναι η εκπαίδευση, η συμμετοχή στην αγορά εργασίας, η παροχή υπηρεσιών, η ασφάλεια, ο αστικός προγραμματισμός και σχεδιασμός, συμπεριλαμβανομένων των προσβάσιμων και ασφαλών δημόσιων χώρων".

Η παραγωγή, η διανομή και η κατανάλωση τροφίμων δεν είναι μόνο σημαντικές σε οικονομικό επίπεδο, αλλά έχουν επίσης ισχυρές κοινωνικές και οικολογικές διαστάσεις. Όπως αναφέρεται στο πρόγραμμα εργασίας της Αστικής Ατζέντας, "οι πόλεις είναι τα κέντρα διανομής και κατανάλωσης τροφίμων, γεγονός που καθιστά τις τοπικές αρχές ως τους βασικούς παράγοντες στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων. Η έμφαση θα μπορούσε να δοθεί στην ανθεκτικότητα και τη βιωσιμότητα των τροφίμων, τη δίκαιη και βιώσιμη παραγωγή, τις διασυνδέσεις μεταξύ πόλης και υπαίθρου, τις τοπικές αλυσίδες εφοδιασμού τροφίμων, τις καινοτόμες προμήθειες, την υγεία και την ποιότητα των τροφίμων"

Οι πόλεις "αντιμετωπίζουν συχνές πλημμύρες, ξηρασία, καύσωνες, έντονες βροχοπτώσεις και άλλους κινδύνους που σχετίζονται με το κλίμα και υποφέρουν από αυξημένη ατμοσφαιρική ρύπανση, λειψυδρία και αυξανόμενη επισιτιστική ανασφάλεια". Ως εκ τούτου, η σύμπραξη για το Πρασίνισμα των Πόλεων θα μπορούσε να επικεντρωθεί "στα αστικά δάση και την ανάπτυξη χώρων πρασίνου, την παροχή αποθήκευσης και απομόνωσης του  άνθρακα, την μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, τον καθαρισμό του νερού, την ανάσχεση της απώλειας της βιοποικιλότητας, τη βελτίωση της σωματικής και ψυχικής υγείας των πολιτών".

Σχετικά με τον τουριστικό τομέα, πολλές πόλεις υποφέρουν από "δυσμενείς συνέπειες στην ποιότητα ζωής". Η σύμπραξη για τον Βιώσιμο Τουρισμό θα μπορούσε να επικεντρωθεί στις "προκλήσεις του ανεξέλεγκτου και χαμηλής ποιότητας τουρισμού, την ανθεκτικότητα και τη βιωσιμότητα του τουρισμού, τον αντίκτυπο στην κοινότητα και την ποιότητα ζωής, τη στέγαση, την ψηφιοποίηση του τομέα και τη χρήση δεδομένων, τις νέες απαιτήσεις που σχετίζονται με την πανδημία Covid-19 και την αναζωογόνηση των κέντρων των πόλεων".

Τι σημαίνει αυτό για το πρόγραμμα URBACT;

Από την οπτική των πρόσφατων εγγράφων, όπως ο νέος Χάρτης της Λειψίας, η Εδαφική Ατζέντα, καθώς και αυτή η τελευταία προσθήκη - η Συμφωνία της Λιουμπλιάνα, αποδεικνύεται και πάλι ότι το πρόγραμμα URBACT βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της αστικής πολιτικής. Το πρόγραμμα, ήδη κατά την προηγούμενη περίοδο του, αντιμετώπισε τις προκλήσεις που επισημάνθηκαν στα έγγραφα και στην πορεία προσαρμόστηκε στις νέες προτεραιότητες.

Τα περισσότερα από τα θέματα προτεραιότητας για την επόμενη γενιά εταιρικών σχέσεων έχουν συζητηθεί και διερευνηθεί διεξοδικά είτε από τα δίκτυα URBACT είτε από τις οριζόντιες ομάδες εργασίας. Επομένως, μπορούμε να αναμένουμε ότι οι πόλεις του URBACT καθώς και το ίδιο το πρόγραμμα θα διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στις νέες συμπράξεις, από το να προτείνουν εταίρους μέχρι να συνεισφέρουν σε γνώσεις και εμπειρία.

Επίσης, είναι σημαντικό για το URBACT να δοθεί προτεραιότητα στις μικρές και μεσαίες πόλεις και κωμοπόλεις, καθώς το πρόγραμμα έχει επικεντρώσει από την αρχή την υποστήριξή του σε αυτές.

Περαιτέρω ανάγνωση

• Ljubljana Agreement(link is external) and Multiannual Working Programme for the Urban Agenda for the EU - the Next Generation(link is external)
• URBACT’s latest work on Gender Equal Cities, food, and sustainable tourism
• URBACT contribution to the Leipzig Charter

Οι φωτογραφίες από την έγκριση της Συμφωνίας της Λιουμπλιάνα είναι ευγενική προσφορά του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Χωροταξίας της Σλοβενίας