Γιατί είναι σημαντικές οι δράσεις σε επίπεδο πόλης για την καταπολέμηση του αισθήματος ανασφάλειας των πολιτών;

Οι πόλεις είναι κόμβοι για την ανταλλαγή αγαθών, υπηρεσιών, γνώσεων και ιδεών και σήμερα αναπτύσσονται με πρωτοφανείς ρυθμούς. Με έναν αυξανόμενο αριθμό κατοίκων έρχεται και μια απαίτηση για λύσεις σε προβλήματα που προκύπτουν από την ζωή στην πόλη. Ένα από αυτά τα προβλήματα είναι η ανασφάλεια που σχετίζεται με το έγκλημα και τη βία. Αμαυρώνει την εικόνα μιας πόλης ως κέντρου θετικής διάδρασης παρουσιάζοντας την ως χαοτική και επικίνδυνη. Πώς μπορούν οι πόλεις να ανταποκριθούν σε αυτή τη φαινομενικά προβληματική κατάσταση;

Επιπλέον, γιατί είναι σημαντικές οι δράσεις σε επίπεδο πόλης για την καταπολέμηση της ανασφάλειας;

Αυτό είναι το πρώτο από μια σειρά άρθρων όπου θα συζητήσουμε μερικές από τις πολλές πτυχές που καλύπτονται από το έργο BeSecure FeelSecure (BSFS) που ανέλαβε η πόλη του Πειραιά. Θα συζητήσουμε τους στόχους, τις προκλήσεις, τα ορόσημα, τα διδάγματα και τα βασικά θέματα αυτού του έργου. Ελπίζουμε ότι αυτά τα άρθρα θα συμβάλουν στις τρέχουσες συζητήσεις σχετικά με το πώς οι αστικοί φορείς μπορούν να συμμετάσχουν στην πρόληψη της έλλειψης ασφάλειας στα αστικά περιβάλλοντα.

  «Ο 19ος αιώνας ήταν ένας αιώνα αυτοκρατοριών, ο 20ος αιώνας ήταν ένας αιώνας των κρατών-μελών.

Wellington E. Webb, πρώην δήμαρχος του Ντένβερ»

Τρέχουσες προσεγγίσεις για τη μείωση του αισθήματος ανασφάλειας στις πόλεις

Από τα μέσα του 19ου αιώνα, οι πόλεις αποτελούν αντικείμενο πολυάριθμων μελετών και πειραμάτων για να διερευνήσουν πώς σχετίζονται με την ανασφάλεια, από το έγκλημα έως τη θυματοποίηση και τα συναισθήματα ανασφάλειας. Από τότε, η πόλη θεωρείται πηγή πληροφοριών για το έγκλημα. Από τα τέλη της δεκαετίας του ‘60 και μετά, υπήρξε ενδιαφέρον να μεταμορφωθεί η πόλη προκειμένου να αντιμετωπιστεί η βία και το έγκλημα. Υπήρξε μια συνεχής προσπάθεια από τοπικούς εκλεγμένους αξιωματούχους, εκπροσώπους των δήμων, ερευνητές και πολεοδόμους να ενσωματώσουν την πρόληψη του εγκλήματος στον αστικό σχεδιασμό, όπως μπορούμε να δούμε με την ανάπτυξη της μεθοδολογίας της Πρόληψης του Εγκλήματος μέσω του Περιβαλλοντικού Σχεδιασμού (Crime Prevention Through Environmental Design-CPTED), μεταξύ άλλων.

Η ανασφάλεια και η αντίληψη της ανασφάλειας είναι πολύπλευρα φαινόμενα. Με την πάροδο του χρόνου, καταλάβαμε ότι τα προβλήματα ασφάλειας απαιτούν από εμάς να σκεφτόμαστε πολλά περισσότερα από τείχη και την αστυνομία. Στο πλαίσιο αυτό, οι πόλεις διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο.

Η αντιμετώπιση της έλλειψης ασφάλειας σε επίπεδο πόλης βοηθά τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής και τους πολεοδόμους να κατανοήσουν την καθημερινή εμπειρία των πολιτών και πώς να τη βελτιώσουν.

Πηγή εικόνας:https://www.isglobal.org/en/-/environmental-strategies-for-disease-violence-and-injury-prevention-in-urban-areas

Όταν προτείνουμε λύσεις, οι γενικεύσεις είναι δελεαστικές: μια δήλωση ή ένα συμπέρασμα που μας δίνει τη σωστή κατεύθυνση και που πρέπει όλοι να ακολουθήσουν. Ωστόσο, οι πόλεις είναι πολύ ετερογενείς και, όπως έδειξε η έρευνα με την πάροδο του χρόνου, η έλλειψη ασφάλειας συσχετίζεται με συγκεκριμένες περιοχές. Απαιτείται αξιολόγηση διαφορετικών παραγόντων για τη δημιουργία εστιασμένων στρατηγικών, όπως ο εντοπισμός ζητημάτων ασφάλειας σε μια συγκεκριμένη περιοχή και ο τρόπος με τον οποίο αυτά γίνονται αντιληπτά, καθώς και περιβαλλοντικές και κοινωνικές πτυχές. Για αυτό, πρέπει να παρατηρήσουμε και να κατανοήσουμε τα μικρότερα «πεδία» εντός της πόλης: τις γειτονιές. Σε επίπεδο πόλης, φαινόμενα σε διαφορετικές γειτονιές μπορούν να διαχωριστούν και να αναλυθούν για να προταθούν εστιασμένες στρατηγικές. Αυτό το είδος εστίασης είναι σημαντικό: οι λύσεις δεν είναι καθολικές - αυτό που ισχύει για μια γειτονιά μπορεί να μην ισχύει για κάποια άλλη.

Υπάρχουν φυσικά δημόσιες πολιτικές σε διεθνές, εθνικό και περιφερειακό επίπεδο για την καταπολέμηση της βίας και της ανασφάλειας. Ωστόσο, μια άποψη από το επίπεδο της πόλης είναι υψίστης σημασίας για τη μέτρηση της αποτελεσματικότητας αυτών των στρατηγικών όσον αφορά την πραγματική εμπειρία των πολιτών.

Καθώς το τοπικό επίπεδο είναι το επίπεδο που βρίσκεται πιο κοντά στους πολίτες, είναι εξίσου το πιο κατάλληλο για την εξεύρεση λύσεων στα προβλήματα που σχετίζονται με την ασφάλεια των πολιτών. Επομένως, το επίπεδο της πόλης μπορεί να συνδυάσει το μακροεπίπεδο της δημόσιας πολιτικής και το μικροεπίπεδο της εμπειρίας της καθημερινής ζωής των πολιτών στην πόλη. Σε αυτό το επίπεδο μπορούν να δημιουργηθούν, να εφαρμοστούν και να αξιολογηθούν προσαρμοσμένες λύσεις.

Μια άλλη πρόσφατη εξέλιξη στις στρατηγικές πρόληψης του εγκλήματος είναι η αυξανόμενη επίγνωση του ρόλου των πολιτών. Από τη μία πλευρά, οι πολίτες έχουν προσωπική γνώση και εμπειρία του περιβάλλοντός τους η οποία συχνά δεν αποτυπώνεται στα στατιστικά στοιχεία για την εγκληματικότητα. Από την άλλη, αποτελεσματικές πρωτοβουλίες για την πρόληψη του εγκλήματος είναι εκείνες όπου οι πολίτες ακούγονται, εμψυχώνονται και αντιλαμβάνονται ότι η συμμετοχή τους έχει σημασία. Επιπλέον, αυτού του είδους οι πρωτοβουλίες ενσωματώνουν πτυχές που δεν ανήκουν στις αρμοδιότητες της αστυνομίας - όπως ο πολιτισμός και η πρόσβαση στην εκπαίδευση - και αντιμετωπίζουν τη ρίζα των προβλημάτων ασφάλειας, όπως οι κοινωνικοοικονομικές ανισότητες.

Για τη βελτίωση της ασφάλειας στις πόλεις απαιτείται μια διεπιστημονική και πολύ-επίπεδη προσέγγιση.

Το έργο Be Secure Feel Secure (BDFS)

Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω στοιχεία, η πόλη του Πειραιά στοχεύει να εισαγάγει νέες προσεγγίσεις σχετικά με το συμμετοχικό μοντέλο πρόληψης του εγκλήματος και τον μετριασμό της αντιληπτής ανασφάλειας. Η συνεργασία της αστικής αρχής με τους πολίτες και τα ενδιαφερόμενα μέρη της αστικής ασφάλειας θα ενισχυθεί μέσω κοινωνικών και χωρικών παρεμβάσεων καθώς και νέων τεχνολογικών εργαλείων που θα υλοποιηθούν στο πλαίσιο του έργου Be Secure - Feel Secure.

Το Λιμάνι του Πειραιά

Πηγή Εικόνας: https://www.greeceinvestorguide.com/insights/news/port-of-piraeus-ups-global-position/

Ο Πειραιάς είναι μια από τις πιο πυκνοκατοικημένες πόλεις της Ελλάδας, αλλά και το μεγαλύτερο και πιο πολυσύχναστο λιμάνι της χώρας. Οι κύριες αστικές απειλές είναι εγκλήματα μικρής κλίμακας που επηρεάζουν αρνητικά την καθημερινή ζωή των κατοίκων: ληστείες, πορτοφολάδες, λαθρεμπόριο κ.λπ. Επιπλέον, οι πολίτες αντιλαμβάνονται ότι η αστική ανασφάλεια είναι ένα από τα κύρια προβλήματα της πόλης.

Το «πεδίο δράσης» παρουσιάζει πολλές προκλήσεις:

1. Χαμηλό επίπεδο κοινωνικής συνοχής.

2. Υψηλή πυκνότητα πληθυσμού (ο Πειραιάς είναι από τις πιο πυκνοκατοικημένες πόλεις της Ευρώπης).

3. Υποβάθμιση του δομημένου περιβάλλοντος.

4. Αδύναμη διαλειτουργικότητα μεταξύ των βασικών ενδιαφερομένων μερών.

… Από πού να ξεκινήσουμε;

Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, η επίλυση προβλημάτων ασφαλείας απαιτεί κάτι περισσότερο από αστυνομική δράση. Ως βάση, μια ισχυρή στρατηγική συνεργασία μεταξύ των τοπικών ενδιαφερομένων και των υπευθύνων λήψης αποφάσεων. Οι τοπικοί φορείς που διαφορετικά δεν θα αλληλεπιδρούσαν πρέπει να έρθουν κοντά και να μοιραστούν τις απόψεις τους. Ένα από τα πρώτα ορόσημα αυτού του έργου ήταν η ίδρυση του Τοπικού Συμβουλίου Πρόληψης Παραβατικότητας (ΤοΣΠΠα) από το Δημοτικό Συμβούλιο Πειραιά τον Απρίλιο του 2020.

Ο κύριος στόχος του ΤοΣΠΠΑ είναι η ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και αλληλεγγύης στο Δήμο Πειραιά, καθώς και η ανάπτυξη ενός ευρέος δικτύου ενδιαφερομένων μερών με σκοπό την πρόληψη του εγκλήματος σε τοπικό επίπεδο και την ενίσχυση του αισθήματος ασφάλειας των πολιτών. Το ΤοΣΠΠΑ συμμετέχει ενεργά στις κοινωνικές δράσεις στο πλαίσιο του προγράμματος BSFS.

Ωστόσο, μία από τις πιο πιεστικές προκλήσεις είναι η συμμετοχή των πολιτών. Για την αποτελεσματική βελτίωση της ανασφάλειας, η επαφή με τους πολίτες είναι το κλειδί. Μια κοινή εκτίμηση από τους κατοίκους της πόλης είναι ότι η δημόσια πολιτική στερείται συγκεκριμένης δράσης. Συνεπώς, πως μπορεί το έργο να κινητοποιήσει τη συμμετοχή των πολιτών;

Για το σκοπό αυτό, το έργο BSFS ξεκίνησε συναντήσεις και εκπαιδευτικά σεμινάρια με βασικούς θεσμικούς και κοινωνικούς φορείς. Έχουν πραγματοποιηθεί δράσεις που εστιάζουν στην ευαισθητοποίηση και την κατάρτιση των μαθητών και των τοπικών ιδιοκτητών καταστημάτων, καθώς και στην εφαρμογή μιας Μονάδας Υποστήριξης Θυμάτων. Το έργο ξεκίνησε επίσης έρευνες για την καλύτερη κατανόηση της αντίληψης των πολιτών σχετικά με την έλλειψη ασφάλειας και το έγκλημα. Το ερώτημα που προκύπτει τώρα είναι αν αυτό θα είναι  αρκετό.

Η Jane Jacobs, ο William H. White, ο Kevin Lynch και άλλοι εμπειρογνώμονες σε θέματα αστικής ανάλυσης εξέφρασαν την άποψη ότι η πόλη πρέπει να γίνει κατανοητή μέσω της εμπειρίας των ανθρώπων. Όταν πρόκειται για την ασφάλεια, οι πολίτες πρέπει να είναι σε θέση να εκφράσουν τις ανησυχίες τους και να εισακουστούν. Αυτού του είδους οι αλληλεπιδράσεις μπορούν να προωθηθούν ευκολότερα σε επίπεδο πόλης.

Όπως μπορούμε να δούμε, η κατανόηση του τρόπου πρόληψης του εγκλήματος έχει εξελιχθεί, και χρειάζεται ένα ευρύ φάσμα ενδιαφερομένων φορέων για να συνεργαστούν και να αναλάβουν δράση. Στην αντιμετώπιση αυτής της πρόκλησης, οι πόλεις βρίσκονται στην πρώτη γραμμή για να επιτύχουν συγκεκριμένες αλλαγές που βελτιώνουν την ποιότητα ζωής.

Τους επόμενους μήνες θα συνεχίσουμε να διερευνούμε τους τρόπους με τους οποίους αναπτύσσεται αυτό το έργο.