ΑΠΟ ΤΟ URBACT ΣΤΟ UIA .......... ΕΣΤΙΑΖΟΝΤΑΣ ΣΤΗΝ ΜΠΟΛΟΝΙΑ

Τρεις από τις πόλεις που επιλέχθηκαν στην πρώτη πρόσκληση Urban Innovative Actions - UIA (http://www.uia-initiative.eu) εργάζονται ή έχουν εργαστεί με τα δίκτυα του προγράμματος URBACT σε θέματα παρόμοια με τις θεματικές της πρόσκλησης του UIA… το Τορίνο, η  Μπολόνια και το Ρότερνταμ.

Ερευνήσαμε τι έκανε τις πόλεις επιτυχημένες στο να συμμετάσχουν στα δύο ευρωπαϊκά προγράμματα, αναρωτηθήκαμε εάν υπάρχει - για αυτές τις πόλεις – μια κοινή πορεία μεταξύ URBACT και UIA.

Αυτό το άρθρο είναι το τρίτο και τελευταίο από τα άρθρα μας σχετικά με αυτό το θέμα.

Βασίζεται στην συνέντευξη της κας Manuela Marsano, από το τμήμα Οικονομικής Ανάπτυξης και Προώθησης των Πόλεων και του κου Inti Bertocchi, από τη Μονάδα Κοινωνικής Ένταξης στην πόλη της Μπολόνια.

Μαθαίνοντας από άλλες ευρωπαϊκές πόλεις για να βοηθήσουμε τις ευπαθείς κοινωνικές ομάδες.

Στο πλαίσιο της συμμετοχής της στο URBACT, η Μπολόνια έχει επιδείξει έντονο ενδιαφέρον να βοηθήσει τις ευάλωτες και ευπαθείς κοινωνικές ομάδες  να βρουν στέγη και θέσεις εργασίας ώστε να αισθάνονται πλήρη μέλη της πόλης και της κοινωνίας.

Για παράδειγμα, η Μπολόνια εργάστηκε σκληρά, σε συνεργασία με τις κοινότητες των Ρομά, για να βελτιώσει την ποιότητα ζωής τους στην πόλη. Ο Δήμος της Μπολόνια, ήταν  μέλος του δικτύου URBACT Roma Net (http://urbact.eu/roma-net), ενός δικτύου που αποσκοπούσε στην καταπολέμηση των αρνητικών συμπεριφορών απέναντι στους Ρομά και στην ανάπτυξη ενός Τοπικού Σχεδίου Δράσης για την Πόλη ως ένα πλαίσιο πολιτικών και δράσεων με στόχο την κοινωνική ένταξη των Ρομά. Εν συνεχεία, η Μπολόνια συμμετείχε στο δίκτυο Roma Net II, το οποίο επικεντρώνεται σε θέματα που βελτιώνουν την πρόσβαση στην εκπαίδευση, στην υγεία, στη στέγαση, στις υπηρεσίες και δημιουργούν νέες  ευκαιρίες απασχόλησης των νέων Ρομά που αναζητούν εργασία. Επίσης, η Μητροπολιτική Πόλη της Μπολόνια συμμετέχει στο Job Town 2, ένα δίκτυο που δεσμεύεται  να βοηθήσει, εκτός των άνεργων νέων και άλλες ευπαθείς κοινωνικές ομάδες.

Μια συνεχής αναζήτηση για κοινωνική καινοτομία

Η Μπολόνια είναι σοβαρά αφοσιωμένη στην κοινωνική καινοτομία (http://urbact.eu/social-innovation). Με το δίκτυο URBACT Creative Spin (http://urbact.eu/creative-spin)  θέτει εργαλεία και μεθόδους για να πυροδοτήσει τη δημιουργικότητα και την καινοτομία των επιχειρήσεων και άλλων δημόσιων και ιδιωτικών οργανισμών, ενθαρρύνοντας καλλιτέχνες, δημιουργικούς επαγγελματίες (με τη διαφήμιση, το σχεδιασμό και την αρχιτεκτονική), πολιτιστικούς φορείς και βιομηχανίες να εμπλακούν με άλλους τομείς για να μοιραστούν τις ικανότητες και τις δεξιότητές τους.

Αυτή η δέσμευση για συνεργασία με νέους δημιουργούς για τη συμμετοχή και διατήρηση τους στην πόλη συνεχίζεται σήμερα με το δίκτυο URBACT Gen_Y City http://urbact.eu/gen-y-city).

Η συνεχής αναζήτηση της Μπολόνια για καινοτόμες μεθόδους διακυβέρνησης γίνεται σαφής στο δίκτυο Procure (http://urbact.eu/procure), το οποίο διερευνά τον τρόπο επίτευξης οικονομικών, κοινωνικών και περιβαλλοντικών οφελών μέσω της καλύτερης χρήσης των δημόσιων δαπανών.

Salus Space: Ένα φιλόδοξο σχέδιο για τη δημιουργία ενός νέου τύπου χώρων για τη στέγαση, την απασχόληση και τον πολιτισμό, που θα συνδέει τις τοπικές κοινότητες με τους πληθυσμούς τους και τους νεοεισερχόμενους.

Όλες οι θεμελιώδεις αρχές και οι μέθοδοι που διερευνήθηκαν από τη Μπολόνια στο πλαίσιο του URBACT αποκαλύπτονται στο έργο Urban Innovative Actions (http://www.uia-initiative.eu/en/uia-cities/bologna) (UIA) «S.A.L.U.S. 'W' SPACΕ - βιώσιμος, προσιτός, εύχρηστος, χρησιμοποιήσιμος κοινωνικός χώρος για διαπολιτισμική ευημερία, ευτυχία και υποδοχή ».

Το έργο αφορά στην αποκατάσταση ενός μεγάλου εγκαταλελειμμένου κτιρίου - Salus Space (http://www.saluspace.eu/) - ελέγξτε επίσης την ιστοσελίδα για φωτογραφίες -  το οποίο βρίσκεται λίγο έξω μεν από την πόλη αλλά και αρκετά κοντά σε αυτή (500 μέτρα από το πρώτο κτίριο της πόλης και 10 λεπτά με τα πόδια από την κοντινότερη στάση λεωφορείου). Το Salus Space θα παρέχει προσωρινή στέγαση για έως και δύο χρόνια (και κατά μέσο όρο 18 μήνες) για περίπου 40 πρόσφυγες και άλλα άτομα που δεν έχουν σταθερή κατοικία. Το κτίριο θα περιλαμβάνει εστιατόριο και πολλές ακόμα πολιτιστικές δραστηριότητες. Με τη συμμετοχή των κατοίκων στη διαχείριση του κτιρίου και των δραστηριοτήτων του το Salus Space θα λειτουργεί επίσης ως γέφυρα με την πόλη, με χώρους εκμάθησης  που θα προσφέρουν  νέες ευκαιρίες  για τον πολιτισμό και την εργασία.

Το Salus Space είναι ένα επικίνδυνο, απαιτητικό και δύσκολο έργο, αλλά με μεγάλο ενδιαφέρον, που έχει ως κύριο στόχο τη δημιουργία ενός νέου κέντρου στην πόλη, όπου οι άνθρωποι θα μπορούν να ζήσουν, να μάθουν, να φάνε και να διασκεδάσουν όλοι μαζί.

Συν-σχεδιασμός: Μια θεμελιώδης αρχή που αναπτύχθηκε στο URBACT

Το Salus Space βασίζεται σε δύο επίπεδα συμμετοχής: το οριζόντιο, με τη συμμετοχή των πολιτών και των τοπικών φορέων για τη «συν-δημιουργία» και το κάθετο, με βασικούς φορείς (Περιφέρεια, Μητροπολιτική πόλη, Νομαρχία, Δήμο και Τοπικές Αρχές) παρέχοντας ανατροφοδότηση και διασφάλιση συνοχής με τις αστικές πολιτικές.

Με αυτόν τον τρόπο, το έργο έχει σχεδιαστεί από κοινού, από την αρχή, χρησιμοποιώντας προσεγγίσεις που η Μπολόνια έχει υιοθετήσει από το πρόγραμμα URBACT. Υπάρχουν 17 εταίροι σε τοπικό επίπεδο που συνεργάζονται ουσιαστικά, και από την αρχή η Πόλη έχει εμπλέξει τους πολίτες καθώς και πολλούς άλλους ενδιαφερόμενους φορείς. Επίσης, έχει αναπτυχθεί μια δια-τμηματική μέθοδος εργασίας εντός του δήμου.

Ήδη, από το στάδιο της εφαρμογής, το έργο σχεδιάστηκε από κοινού και αυτό θα συνεχιστεί καθ'όλη τη διάρκειά του. Αρχικά, ο Δήμος προέβη σε δημόσια πρόσκληση υποβολής προτάσεων σχετικά με την αναβάθμιση και τη στρατηγική των κτιρίων. Επί του παρόντος, στην πρώτη φάση υλοποίησης του έργου, οι ενδιαφερόμενοι φορείς συμμετέχουν στη συν-δημιουργία ενός κοινού οράματος για το κτίριο. Μία συνεχής αξιολόγηση του έργου που υλοποιείται από πολίτες και πρόσφυγες έχει ήδη ξεκινήσει και θα διαρκέσει μέχρι το τέλος του έργου.

Το Πανεπιστήμιο της Μπολόνια, ένας από τους  εταίρους του έργου, είναι υπεύθυνο για την εφαρμογή της συμμετοχικής διαδικασίας της συν-δημιουργίας. Το Πανεπιστήμιο παίρνει ανάδραση από την πόλη και τους ενδιαφερόμενους φορείς και εξασφαλίζει τη συνεχή συμμετοχή τους, για παράδειγμα για το σχεδιασμό ορισμένων τμημάτων του έργου, τα οποία δεν έχουν προκαθοριστεί στο στάδιο της εφαρμογής. Αυτή τη στιγμή, ένα από τα θέματα που εξετάζονται είναι πως ακριβώς μπορεί να χρησιμοποιηθεί ο χώρος από την πόλη (εκπαίδευση και κοινωνική δραστηριότητα) για να διασφαλιστεί ότι «κατοικείται» από τους πολίτες και όχι μόνο από τους κατοίκους του κτιρίου.

Υπάρχουν διάφοροι τρόποι συμμετοχής των πολιτών στο έργο. Για παράδειγμα, ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα επιτρέπει στους πολίτες να γίνουν ηλεκτρονικοί δημοσιογράφοι για το blog και την ιστοσελίδα του χώρου (saluspace.eu).

Η Manuela επιμένει ότι οι τρόποι σκέψης της σχετικά με τις συμμετοχικές διαδικασίες σε όλα τα στάδια του έργου προέρχονται από την εμπειρία που αναπτύχθηκε μέσα στο URBACT. "Ο δήμος έχει μάθει ότι δεν υπάρχει τίποτα που να μην μπορεί να γίνει χωρίς τη συμμετοχή της κοινότητας - στόχου" και ότι "εμείς, ως δήμος, μπορούμε να διευκολύνουμε τη διαδικασία και όχι μόνο να την οδηγήσουμε".

Διακυβέρνηση: βασική εκμάθηση από το URBACT

Επίσης η Manuela αναφέρει ότι από το πρόγραμμα URBACT, έμαθε πόσο δύσκολο είναι να εξασφαλίσει την καλή λειτουργία της διακυβέρνησης ενός έργου, με τη συμμετοχή πολλών - όσο το δυνατόν περισσότερων – ενδιαφερομένων φορέων.

Προκειμένου να οικοδομηθεί από την αρχή, η καλή διακυβέρνηση του σχεδίου Salus Space, η Manuela πήρε απευθείας τις θεμελιώδεις αρχές από την Τοπική Ομάδα Ενδιαφερόμενων του URBACT και τις εφάρμοσε για τη δημιουργία ενός νέου διοικητικού συμβουλίου, στο οποίο θα συμμετείχαν οι αρμόδιοι φορείς.

Επίσης, η πόλη εφάρμοσε αυτές τις θεμελιώδεις αρχές στη διαδικασία υποβολής αίτησης και στην κατασκευή του έργου. Ειδικότερα, η Manuela αναφέρει πώς η ισχυρή μεταφορά αρμοδιοτήτων και ευθύνης των «πακέτων εργασίας» (δηλαδή των διαφορετικών διαστάσεων) του έργου στους εταίρους είναι αποτέλεσμα από την εμπειρία της με το URBACT.  Μέσα από το URBACT η Manuela απέκτησε εμπιστοσύνη και έμαθε να συνεργάζεται με τους διάφορους εταίρους.

«Δούναι και Λαβείν» με τις άλλες ευρωπαϊκές πόλεις

Για να δημιουργήσει τέτοια καινοτόμα έργα, η Μπολόνια εμπνέεται από άλλες ευρωπαϊκές πόλεις. Στην περίπτωση του Salus Space, έμπνευση αποτέλεσε το ξενοδοχείο Madga, στη Βιέννη, (https://www.theguardian.com/travel/2015/may/21/vienna-madgas-hotel-staffed-asylum-seekers) όπου εκπαιδευμένοι πρόσφυγες υποδέχονται τους φιλοξενούμενους. Ωστόσο, η Μπολόνια γνωρίζει ότι οι καλές ιδέες πρέπει να προσαρμοστούν σε τοπικό επίπεδο. Με το Salus Space επιχειρείται ένα ταίριασμα διαφορετικών δραστηριοτήτων, που δεν έχουμε δει πουθενά αλλού, με συγκεκριμένους τρόπους λειτουργίας για αυτό το έργο. Μια πραγματική πρόκληση!

Η ανταλλαγή αποτελεί τον πυρήνα της προσέγγισης της Μπολόνια η οποία εφάρμοσε τις αρχές που διδάχτηκε στο URBACT για το έργο UIA.

Για να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα του σχεδίου, έχει δημιουργηθεί μια «ομάδα προβληματισμού» για να φέρει παραδείγματα από το εξωτερικό και να βοηθήσει στην τελική διαδικασία αξιοποίησης των γνώσεων.

Το έργο, επίσης, σχεδιάζει να επενδύσει έντονα στην επικοινωνία τόσο σε τοπικό όσο και σε ευρύτερο γεωγραφικά επίπεδο, μεταδίδοντας τη γνώση που αποκτήθηκε, ούτως ώστε να επωφεληθούν και άλλες ευρωπαϊκές πόλεις από τις εμπειρίες του Salus Space της Μπολόνια.

Για τη Μπολόνια, υπάρχουν ισχυρές θεματικές και μεθοδολογικές σχέσεις μεταξύ του URBACT και του UIA.

Η Manuela απλά και όμορφα εξηγεί πώς ένα από τα βασικά μαθήματα που διδάχτηκε από το URBACT εφαρμόζεται πλέον για την έρευνα και τη δημιουργία καινοτόμων ιδεών στην πόλη, όπως στην περίπτωση του έργου UIA Salus Space: «Νέες καινοτομίες  και τεράστιες αλλαγές δεν γεννιούνται μέσα από μια μόνο κίνηση, αλλά με πολλές μικρές αλλαγές και βήματα που κάνουν μεγάλη διαφορά".

Αρχική σελίδα της Θεματικής Ενότητας “Ολοκληρωμένη Αστική Ανάπτυξη”: http://urbact.eu/theme/integrated-urban-development

Segolene Pruvot