«Η xαμένη τέχνη του παιχνιδιού»: μία υγιής λύση για τις μικρές πόλεις σε κρίση;

Καθώς η Ευρώπη αντιμετωπίζει ένα δεύτερο κύμα της πανδημίας COVID-19, οι πόλεις αναζητούν τρόπους για να ενθαρρύνουν ανθρώπους όλων των ηλικιών έτσι ώστε να παραμείνουν υγιείς, χαρούμενοι και να κρατήσουν επαφή μεταξύ τους. Αυτή η πρόκληση γίνεται ακόμα πιο δύσκολη με τον χειμώνα να πλησιάζει, τον προϋπολογισμό των πόλεων να μειώνεται και την «ψυχική κόπωση από τον κορωνοϊό» να έχει τρυπώσει για τα καλά στις ζωές μας.

Χάρη στην επικοινωνία των πόλεων μέσω των δικτύων URBACT, οι μικρότερες Ευρωπαϊκές πόλεις συνειδητοποίησαν ακόμα πιο πολύ την αξία των υπαίθριων και πολιτιστικών δραστηριοτήτων, όπως αυτή του "παιχνιδιού". Σε αυτό το άρθρο, διερευνούμε πώς μπορούμε να εμπνευστούμε  από τις ιδέες που δοκιμάστηκαν μέχρι στιγμής σε ορισμένες μικρές, αλλά επινοητικές πόλεις του URBACT.

Όμως γιατί μιλάμε για παιχνίδι κατά τη διάρκεια μιας κρίσης;

Για την Ileana Toscano, επικεφαλής εμπειρογνώμονα του Δικτύου Μεταφοράς Καλών Πρακτικών του URBACT, Playful Paradigm, το παιχνίδι είναι ένα θεμελιώδες κομμάτι μιας υγιούς ζωής, πόσο μάλλον κατά τη διάρκεια της πανδημίας του κορονοϊού: «Καθώς όλοι οι άνθρωποι, οι οικογένειες, οι εργαζόμενοι, έχουμε τόσο άγχος και ανησυχία,  είναι πολύ σημαντικό να κάνουμε ένα διάλειμμα από όλα αυτά και να περνάμε μαζί ποιοτικές στιγμές ! Νομίζω ότι η φιλοσοφία για την προώθηση του παιχνιδιού σημαίνει την προώθηση καλύτερων σχέσεων μεταξύ των ανθρώπων. Το παιχνίδι μπορεί να προωθήσει πολύ καλύτερη συμμετοχή στην αστική ζωή, αλλά πάνω απ 'όλα μας βοηθά να ξεχάσουμε τα προβλήματά μας για λίγο».

Όλοι γνωρίζουμε ότι απαιτούνται μέτρα για την αντιμετώπιση αναγκών που έχουν σχέση με τη φυσική κατάσταση και υγεία των ανθρώπων κατά τη διάρκεια της πανδημίας, ιδίως για την προστασία της υγείας και των εισοδημάτων τους. Αλλά οι πόλεις έχουν επίσης στη διάθεσή τους άλλα «εργαλεία» για να υποστηρίξουν τις κοινότητές τους με άλλους τρόπους. Έτσι, όταν ξεκίνησε το πρώτο lockdown λόγω του Covid-19 στην Ευρώπη, το διεθνές δίκτυο πόλεων του Playful Paradigm αντέδρασε αμέσως, μοιράζοντας πρακτικές συμβουλές για την υποστήριξη της ψυχικής ευημερίας στις κοινότητές τους και αναπτύσσοντας μαζί μια διαδικτυακή συλλογή πρακτικών εργαλείων παιχνιδιού για τους ντόπιους κατοίκους στη δική τους γλώσσα.

Εικόνα 1-Το δίκτυο Playful Paradigm συγκέντρωσε μια διαδικτυακή συλλογή πρακτικών εργαλείων παιχνιδιού για ντόπιους κατοίκους στις γλώσσες των πόλεων του δικτύου.

«Είμαστε ευγνώμονες στο δίκτυο Playful Paradigm που μας εμπνέει να σκεφτόμαστε την κοινότητα και πώς να τους κάνουμε να χαλαρώσουν σε μια εντελώς νέα και τρομακτική κατάσταση», δήλωσε η Corinne Pozzecco, υπεύθυνη του έργου City Project για το Νόβιγκραντ-Τσιτανόβα (Novigrad-Cittanova). «Μάθαμε ότι το παιχνίδι είναι ένα χρήσιμο εργαλείο και μπορεί να χρησιμοποιηθεί όχι μόνο με τον κλασικό τρόπο για να διασκεδάσει τα παιδιά αλλά και για τους ενήλικες να μάθουν, να χαλαρώσουν και να έρθουν σε επαφή ο ένας με τον άλλο».

Σε ένα πλαίσιο όπου πολλοί προειδοποιούν για τους κινδύνους ψυχικής υγείας που σχετίζονται με τον COVID-19, ένας από τους πολλούς ρόλους που μπορούν να διαδραματίσουν οι πόλεις είναι να υποστηρίξουν τις κοινότητές τους για να βρουν ασφαλείς και υγιείς τρόπους για να απολαύσουν λίγο χρόνο μαζί.

Διεύρυνση της αίσθησης που έχουμε για το παιχνίδι

Σχετικά θέματα έχουν προκύψει επίσης σε δίκτυα URBACT πέρα από το Playful Paradigm. Για παράδειγμα, στο δίκτυο C-Change, οι πόλεις εξερεύνησαν τις τέχνες και τον πολιτισμό ως εργαλεία της κοινότητας, τα οποία αποδείχθηκαν επίσης χρήσιμα για την τοπική αντιμετώπιση του COVID. (Δείτε το παράδειγμα της Mantua (IT) παρακάτω.)

Το δίκτυο URBACT Health & Greenspace διερευνά τον τρόπο βελτίωσης των αστικών χώρων πρασίνου για την προώθηση της ψυχικής και σωματικής υγείας για τις τοπικές κοινότητες. Πρόσφατα τόνισε ότι στο πλαίσιο των επιπτώσεων του COVID-19 και των μέτρων διαμονής στο σπίτι «οι πολίτες συνειδητοποίησαν περισσότερο από ποτέ την ανάγκη για ίση πρόσβαση σε χώρους πρασίνου και την τεράστια αξία τους για τη σωματική και ψυχική υγεία. Δεν είναι τυχαίο ότι μια από τις πόλεις-εταίρους μας, η Breda κατέγραψε περισσότερους από 100 ενδιαφερόμενους συμμετέχοντες στη συνάντηση της Τοπικής Ομάδας Δράσης URBACT της 1ης Ιουλίου.»

Εικόνα 2-Το δίκτυο Health & Greenspace λειτουργεί για τη βελτίωση των αστικών χώρων πρασίνου, ένα μεγάλο πλεονέκτημα για την ψυχική και σωματική υγεία των τοπικών κοινοτήτων, ειδικά κατά τη διάρκεια του lockdown λόγω της πανδημίας COVID-19.

Εν τω μεταξύ, το δίκτυο του URBACT Healthy Cities συνεχίζει να προωθεί την αξία των υπαίθριων δραστηριοτήτων και των προσβάσιμων χώρων πρασίνου. Σε ένα πρόσφατο άρθρο, υπογράμμισε πώς η πανδημία είχε ενισχύσει τον επείγοντα χαρακτήρα αυτών των ζητημάτων για τις κοινότητές τους και πώς οι συνεχιζόμενες ανταλλαγές μεταξύ πόλεων εταίρων είχαν εστιάσει σε μέτρα «για να βοηθήσουν τους ανθρώπους να παραμείνουν σε φόρμα και να δραστηριοποιούνται ακολουθώντας τους κανονισμούς κοινωνικής απόστασης».

Ποιες συγκεκριμένες ιδέες μπορούμε να πάρουμε από τις πόλεις του URBACT;

Από το Cork στην Ιρλανδία, όπου μια διατομεακή πρωτοβουλία με το όνομα «Let's Play Cork» προσπάθησε να προσελκύσει τις οικογένειες να παίξουν, έως την πόλη Viana do Castelo στην Πορτογαλία, της οποίας το Teatro do Noroeste - Centro Dramático de Viana ήταν η πρώτη εθνική εταιρεία που μετέδωσε ζωντανά θεατρικές παραστάσεις σε 100.000 διαδικτυακούς θεατές, οι πόλεις του URBACT σε ολόκληρη την ΕΕ έχουν βρει πρακτικές λύσεις για την προώθηση της κοινωνικής ένταξης και της ευημερίας.  Συγκεκριμένα, οι πόλεις των δικτύων URBACT, χρησιμοποίησαν τόσο το παιχνίδι όσο και τις τέχνες  ως μέρος της ευρείας αντιμετώπισης στην πανδημία COVID-19 μέχρι στιγμής.

Παρακάτω παρατίθενται  τρία παραδείγματα πόλεων προς μίμηση:

1. Νόβιγκραντ/Τσιτανόβα, Κροατία (πληθυσμός 4,345)

Το Νόβιγκραντ είναι μια τουριστική και αλιευτική πόλη στην ακτή της Αδριατικής και πόλη-εταίρος του δικτύου Playful Paradigm. Κατά τη διάρκεια του απαγορευτικού (lockdown) του Μαρτίου και του Απριλίου 2020, ενώ πανό γύρω από την πόλη προωθούσαν το σύνθημα "Μένουμε σπίτι" στα Κροατικά και τα Ιταλικά , οι ιστότοποι της πόλης και των τοπικών βιβλιοθηκών μοιράστηκαν συμβουλές για παιχνίδι και δραστηριότητες στο σπίτι - με επιτραπέζια παιχνίδια και δραστηριότητες που χρησιμοποιούν καθημερινά αντικείμενα.

Το καλοκαίρι, ένα πολιτιστικό πρόγραμμα που τηρούσε τους κανόνες κοινωνικής απόστασης, διασκέδασε τους τουρίστες και τους ντόπιους, διατηρώντας τα πλήθη σε απόσταση. Η «Μουσική σε κάθε γωνιά» (Music on every corner), παρουσίασε τοπικά συγκροτήματα σε συναυλίες δύο φορές την εβδομάδα γύρω από πάρκα, πλατείες και δρόμους από τον Ιούνιο έως τον Σεπτέμβριο του 2020. Μια άλλη εκδήλωση η όποια ήταν ήδη προσαρμοσμένη στα μέτρα της πανδημίας COVID-19: Από την κεντρική πλατεία μέχρι το λιμάνι, το ετήσιο «Street Wizards Evening», μία εκδήλωση για όλες τις ηλικίες συνδύασε τη μουσική, το χορό, ζογκλερικά, ακροβατικά και άλλες δεξιότητες τσίρκου. «Κάθε γωνιά του δρόμου ζωντάνεψε!» λέει η υπεύθυνος του έργου City Project, Corinne Pozzecco.

Εικόνα 3-Κάθε γωνιά στο Νόβιγκραντ-Τσιτανόβα της Κροατίας "ζωντάνεψε" με μουσική και εκδηλώσεις προσαρμοσμένες στα μέτρα της πανδημίας COVID-19 μεταξύ Ιουλίου και Σεπτεμβρίου 2020.

Εν τω μεταξύ, ορισμένες εκπαιδευτικές δραστηριότητες μετακινήθηκαν έξω. Μία απο αυτές για την οποία ο Δήμος του Νόβιγκραντ είχε αρχικά προγραμματίσει να γίνει σε εσωτερικό χώρο με το  Buie Center  και σε συνεργασία με εμπειρογνώμονες σε θέματα του περιβάλλοντος, μετατράπηκε σε workshop για τη συλλογή πλαστικών από την παραλία και μετατρέποντάς τα σε τέχνη.

Η Corinne Pozzecco ήταν πολύ ανήσυχη. Συνειδητοποίησε ότι «είναι μια μικρή πόλη και μια κακή απόφαση θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο όλη την κοινότητα». Αλλά υπήρχαν επίσης λόγοι για να είμαστε ευγνώμονες. "Ως μια μικρή κοινότητα είμαστε πολύ αρμονικοί και ενωμένοι, οπότε το επίπεδο πειθαρχίας κατά τη διάρκεια του lockdown ήταν εξαιρετικά υψηλό." Στο τέλος, αν και ο τομέας υπέφερε, ο τουρισμός ήταν υψηλότερος από το αναμενόμενο τον Ιούλιο και τον Αύγουστο, φτάνοντας το 50% σε σχέση με τα νούμερα  του 2019.

2. Esplugues de Llobregat, Ισπανία (πληθυσμός 46,000)

Αυτή η πόλη βρίσκεται εντός της μητροπολιτικής περιοχής της Βαρκελώνης και είναι μια άλλη πόλη -εταίρος του δικτύου Playful Paradigm. «Κατά τη διάρκεια των περιορισμών του COVID-19, θέλαμε να δώσουμε στους ανθρώπους κίνητρα και να δείξουμε επίσης ότι ο πολιτισμός, οι δραστηριότητες με παιχνίδια, η τέχνη, η μουσική είναι όλα πολύ σημαντικά και βοηθούν τους ανθρώπους να είναι και να αισθάνονται καλά», λέει ο συντονιστής της Τοπικής Ομάδας Δράσης του URBACT Guadalupe Penas.

H πόλη Esplugues γνώριζε ότι έπρεπε να αντιμετωπίσει τις επείγουσες ανάγκες για την καλή σωματική κατάσταση και υγεία των πολιτών της. Ξεκίνησε ένα σχέδιο ανασυγκρότησης Covid-19 με 1 εκατομμύριο ευρώ για οικογένειες και επιχειρήσεις και παρείχε επιπλέον βοήθεια σε σχολεία και ευάλωτα άτομα, συμπεριλαμβανομένης της παράδοσης φαγητού και βοήθεια σχετικά με πρόσβαση στο διαδίκτυο , κινητοποιώντας 300 εθελοντές.

Αλλά, όπως επισημαίνει ο Guadalupe Penas: «Υπήρχε επίσης μεγάλη ανησυχία και για την ψυχολογική υγεία, την απομόνωση των ηλικιωμένων, τα προβλήματα για τους γονείς που προσπαθούσαν να εξισορροπήσουν την εργασία τους ταυτόχρονα με τα παιδιά στο σπίτι».

Εκτός από τη στοχευμένη ψυχολογική υποστήριξη σε ευάλωτα άτομα, η πόλη οργάνωσε διάφορες κοινωνικές δραστηριότητες, συμπεριλαμβανομένης μιας εκστρατείας με το όνομα, «παιχνίδι στο σπίτι» (play at home) με διαδικτυακές δραστηριότητες για οικογένειες, παιδιά, νεαρούς ενήλικες και ηλικιωμένους. Κάθε εβδομάδα υπήρχαν νέα εικονικά παιχνίδια, επιτραπέζια παιχνίδια, συμβουλές για τη δημιουργία παιχνιδιών - όπως ένα εξατομικευμένο "Μάντεψε Ποιός"( Guess Who) με μέλη της οικογένειας - και πολλά άλλα.

Χάρη στην Τοπική Ομάδα Δράσης του URBACT, η πόλη συνεργάστηκε στενά με το τοπικό νοσοκομείο και 15 συλλόγους, συμπεριλαμβανομένων των εξωσχολικών συλλόγων, ενός ισπανικού και καταλανικού γλωσσικού κέντρου και ενός οργανισμού για άτομα με ειδικές ανάγκες. Οι ενέργειές τους περιλάμβαναν μια εβδομάδα δραστηριοτήτων στο διαδίκτυο και έξω στα πάρκα, για να συμπέσουν με τη «Διεθνή ημέρα του παιχνιδιού», με ζωντανή μαγειρική, μαθήματα γιόγκα για παιδιά και παιχνίδια κίνησης για ηλικιωμένους. Επιπλέον, όταν άρχισαν να αίρονται οι περιορισμοί του COVID-19 την τελευταία ημέρα, ο τοπικός Ερυθρός Σταυρός πρότεινε μια φωτογράφιση γύρω από ενδιαφέροντα σημεία στην πόλη. Αυτά τα πολιτιστικά δρώμενα «ζωντάνεψαν» το σλόγκαν της πόλης «Όλα θα πάνε καλά».

Ενώ τα τοπικά μουσεία μοιράστηκαν περιεχόμενο και δραστηριότητες, η πόλη Esplugues συνεργάστηκε παράλληλα με γειτονικές πόλεις για την παραγωγή ενός διαδικτυακού πολιτιστικού φεστιβάλ τον Μάιο του 2020 με τοπικούς μουσικούς, ποιητές και άλλους καλλιτέχνες.

3. Μάντοβα, Ιταλία (πληθυσμός 50,000)

Η Μάντοβα είναι μια μικρή πόλη στη Λομβαρδία, στη βόρεια Ιταλία και πόλη-εταίρος στο δίκτυο  C-Change του URBACT. Έχει βρει δημιουργικούς, υγιείς τρόπους για την ενίσχυση του πολιτιστικού τουρισμού, την προώθηση της κοινωνικής ένταξης και τη ψυχαγωγία  των παιδιών μέσω του παιχνιδιού.

Με ολόκληρο το κέντρο της πόλης να κατατάσσεται ως Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO, ο πολιτιστικός τουρισμός που διατηρεί την τοπική οικονομία επηρεάστηκε «πάρα πολύ σοβαρά από την κατάσταση έκτακτης ανάγκης της πανδημίας COVID-19», λέει η Αντιδήμαρχος της Μάντοβα, Adriana Nepote. Το σχέδιο αντιμετώπισης της πανδημίας COVID-19 περιλάμβανε δράσεις που βοηθούν στην επιβίωση των επιχειρήσεων και τη διατήρηση των θέσεων εργασίας, όπως η μείωση των φόρων για τη χρήση δημόσιου χώρου.

Αλλά το σχέδιο αντιμετώπισης της πανδημίας τόνισε επίσης την κοινωνική και πολιτιστική υποστήριξη, λαμβάνοντας υπόψη την πραγματικότητα που έθεσε η αντιδήμαρχος, Adriana Nepote: «Για τις μικρές πόλεις που δεν έχουν πολλά χρήματα, χρειαζόμαστε πραγματικά να σκεφτούμε και να βρούμε καινοτόμες λύσεις που δεν είναι τόσο ακριβές» Ακολουθούν δύο παραδείγματα τέτοιων λύσεων: α) Οι εθελοντές ήρθαν σε επαφή με ηλικιωμένους κατοίκους και β) όσοι ήταν άνεργοι προσλήφθηκαν για απολύμανση υπαίθριων χώρων παιχνιδιού, ώστε να μπορούν να παραμένουν ανοιχτοί για τα παιδιά.

Ένα πολιτιστικό πρόγραμμα υπαίθριων συναυλιών, παραστάσεων και ταινιών δύο φορές την εβδομάδα, με την ονομασία «Bike-In» διοργανώθηκε επίσης σε ένα παραθαλάσσιο περιβάλλον προσβάσιμο μόνο με ποδήλατο - προσελκύοντας περίπου 5.000 άτομα κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Χάρη στις συνδέσεις στην τοπική ομάδα URBACT, οι σύλλογοι παρείχαν νέες υπαίθριες δραστηριότητες για παιδιά, όπως η διερεύνηση του τρόπου επισκευής ενός ποδηλάτου ή η εξερεύνηση της πόλης.

Εικόνα 4-Υπαίθριες συναυλίες, εκπομπές και ταινίες δύο φορές την εβδομάδα, με το όνομα «Bike-In», προσέλκυσαν περίπου 5.000 άτομα το καλοκαίρι στη Μάντοβα της Ιταλίας.

Η Nepote καταλήγει, «Νομίζω ότι αυτή η τρομερή περίοδος έδωσε μια πολύ καλή αίσθηση της κοινότητας και οι άνθρωποι προσπάθησαν να βοηθήσουν. Στη Μάντοβα οι άνθρωποι αισθάνονταν το εξής: θα συνεργαστούμε όλοι μαζί για να το ξεπεράσουμε!». 

Περισσότερες πληροφορίες

Ενδιαφέρεστε για περισσότερες ιδέες για πολιτιστικές και -βασισμένες σε παιχνίδια- δραστηριότητες, τόσο σε εξωτερικούς όσο και σε εσωτερικούς χώρους; Αν ναι, τότε ρίξτε μία ματιά σε μερικές από τις παρακάτω πηγές πληροφόρησης:

·     A Collection of useful Covid-19 resources από το δίκτυο των πόλεων του URBACT, Playful Paradigm

·     The Playful Paradigm Toolkit to Promote Playful Activities in Schools

·     Free guided physical activity sessions από την πόλη Vic στην Ισπανία– του δικτύου μεταφοράς καλών πρακτικών του URBACT, Healthy Cities

·     An online sports training plan και τα virtual sessions to help the population to be active and healthy at home από την πορτογαλική πόλη Λουλέ –πόλη-εταίρο του δικτύου μεταφοράς καλών πρακτικών του URBACT Healthy Cities

Γνωρίζετε κάτι άλλο; Μοιραστείτε το μαζί μας στο Twitter @URBACT_Gr_Cy.

Οι οκτώ συνεργαζόμενες πόλεις του δικτύου Playful Paradigm διερευνούν ήδη νέες προσεγγίσεις για να ενθαρρύνουν τις δραστηριότητες και το παιχνίδι στις κοινότητες για το επόμενο κύμα περιορισμών που σχετίζονται με την πανδημία COVID-19. Συνεπώς, συνεχίστε να ελέγχετε τη σελίδα του αντίστοιχου δικτύου τους για ενημερώσεις, καθώς και αυτές των δικτύων URBACT, C-Change, HealthyCities, Health & Greenspace και άλλων.