«Επιτυχημένα Παραδείγματα» για την Αντιμετώπιση των Προκλήσεων Υλοποίησης Δράσεων στις Μικρές Πόλεις

Σχεδιασμός έναντι Εφαρμογής

Τα τελευταία χρόνια ο Στρατηγικός Σχεδιασμός αποτελεί κοινή πρακτική για τις μικρές Ευρωπαϊκές πόλεις χρησιμοποιώντας τα εργαλεία και τις κατευθυντήριες γραμμές που έχουν αναπτυχθεί για τις μεγαλύτερες πόλεις και είναι συνήθως εύκολο να μεταφερθούν σε τοπικό επίπεδο. Αυτή η πρακτική εφαρμόζεται από τις πόλεις που συμμετέχουν στο Δίκτυο INT-HERIT καθώς αναπτύσσουν τα δικά του στρατηγικά αστικά σχέδια ως ένα υποσύνολο των ευρύτερων σχεδίων των μεγάλων πόλεων. Ωστόσο, η μεταφορά της εκάστοτε καλής πρακτικής  είναι δύσκολο να εφαρμοσθεί κατά την διάρκεια της φάσης υλοποίησης καθώς απαιτεί συγκεκριμένες λύσεις και μια εγγενώς τοπική διαδικασία. Για να ξεπεραστούν αυτές οι προκλήσεις, οι πόλεις αναζητούν τρόπους βελτίωσης των διαδικασιών υλοποίησής τους μέσω μιας ολοκληρωμένης και συμμετοχικής προσέγγισης με τους τοπικούς ενδιαφερόμενους φορείς.

Δημιουργία Βάσης Δεδομένων  για την Φάση Υλοποίησης

Η υλοποίηση μιας δράσης περιέχει περιορισμούς και μεταβλητές που επηρεάζουν σημαντικά το τελικό αποτέλεσμα και λόγων των ιδιαιτέρων προβλημάτων που αντιμετωπίζει κάθε πόλη, ο προσδιορισμός αυτών των παραγόντων είναι μια εξαιρετικά δύσκολη εργασία. Το Δίκτυο INT-HERIT  χρησιμοποιεί μια μεθοδολογία που βασίζεται σε «Επιτυχημένα Παραδείγματα» και πιο συγκεκριμένα σε πρωτοβουλίες που παρουσιάζουν οι πόλεις για την αντιμετώπιση συγκεκριμένων προκλήσεων. Μέσα από την ανταλλαγή γνώσεων και εμπειριών και δοκιμασμένων πρακτικών παρέχονται λύσεις για την αντιμετώπιση ενός συγκεκριμένου προβλήματος. Στόχος είναι η δημιουργία μιας βάσης δεδομένων (θα δημοσιευτεί ηλεκτρονικά) που θα παρουσιάζει τις διαφορετικές προσεγγίσεις των πόλεων που συμμετέχουν στο δίκτυο, συγκεκριμένες λεπτομέρειες και τα κοινά χαρακτηριστικά που προκύπτουν κατά την Φάση Υλοποίησης των εκάστοτε σχεδίων υλοποίησης.

                Αρχαίο Ελληνικό Θέατρο Μαντείου της Δωδώνης

 Μελέτη των “ Επιτυχημένων Παραδειγμάτων ”  Ανάλυση, Προβλήματα και Λύσεις

Υπό αυτή την έννοια, αναζητούνται πρωτοβουλίες και ενέργειες με στόχο να αντιμετωπιστούν οι δυσκολίες υλοποίησης των έργων. Παρακάτω παρουσιάζονται προβλήματα και προτεινόμενες λύσεις των πόλεων που συμμετέχουν στο δίκτυο:

• Την τελευταία δεκαετία, η πόλη Baena (ES) έχει πραγματοποιήσει σημαντικές επενδύσεις για την αποκατάσταση και ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου Torreparedones.  Ωστόσο, κατά την διάρκεια των ανασκαφών έγινε αντιληπτό ότι μέρος της αρχαίας πόλης βρίσκεται πέρα από τα όρια του δήμου Baena και πιο συγκεκριμένα στον δήμο Castro del Rio. Το αποτέλεσμα είναι ότι μέχρι και σήμερα δεν έχουν ολοκληρωθεί οι ανασκαφές και σημαντικά ευρήματα όπως το αρχαίο θέατρο να βρίσκονται στα έγκατα της γης. Η στρατηγική που εφαρμόζει η πόλη της  Baena στηρίζεται στη συνεργασία μεταξύ όλων των φορέων και πιο συγκεκριμένα μεταξύ των δύο δήμων, των ιδιοκτητών της γης (προσπαθώντας να αποφύγει τα μεγάλα έξοδα απαλλοτρίωσης),  την τεχνική εταιρεία που υποστηρίζει με τις γνώσεις της το έργο, το Πανεπιστήμιο της Κόρδοβα καθώς και σημαντική συμβολή των μαθητών και των δασκάλων του σχολείου της πόλης Baena κατά την διάρκεια των ανασκαφών. Στόχος είναι να συνεχιστούν οι εργασίες ανασκαφής και να δρομολογηθούν λύσεις με στόχο την κοινή ιδιοκτησία του χώρου.
• Η πόλη της Mantova (IT) επικεντρώνεται στη δημιουργία συνεργασιών με ιδιωτικούς φορείς για την αποκατάσταση και την επαναχρησιμοποίηση των ιστορικών κτιρίων της πόλης. Ο δήμος συνάπτει συμβάσεις διάρκειας 30 ετών με ιδιωτικές εταιρείες που διαθέτουν τις γνώσεις, την εμπειρία, την εξειδίκευση  καθώς και το απαιτούμενο κεφάλαιο για την χρηματοδότηση των έργων αποκατάστασης. Η συμμετοχή των ιδιωτικών φορέων επιτρέπει στον δήμο να επεκτείνει τον αριθμό των έργων αποκατάστασης των κτιρίων της πόλης καθώς και να βρει έγκαιρα τα απαιτούμενα κεφάλαια που χρειάζονται  για την χρηματοδότηση των νέων έργων.
• Η πόλη Leedial Intercommunale (BE), στην περιφέρεια της Φλάνδρας, έχει δημιουργήσει ένα πρόγραμμα πολιτιστικής κληρονομιάς για την προστασία των κτιρίων και μνημείων που διαχειρίζεται η περιφέρεια. Η περιφέρεια έρχεται αντιμέτωπη με τα αυστηρά κριτήρια που χαρακτηρίζουν ένα κτίριο ως ιστορικά διατηρητέο με αποτέλεσμα σημαντικά για την τοπική ιστορία μνημεία να μην βρίσκονται στον κατάλογο των χώρων και μνημείων της. Με στόχο την επικαιροποίηση του καταλόγου, η πόλη  Leedial μέσα από το πρόγραμμα που δημιούργησε, παρέχει στους δήμους την εξουσία να απορρίπτουν την κατεδάφιση κτιρίων με τοπική ιστορική αξία ακόμη και αν δεν έχουν ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον. Η νέα ολοκληρωμένη προσέγγιση διευρύνει τα κριτήρια κατάταξης σύμφωνα με την  πολιτική της κάθε περιοχής και δίνει στους δήμους ένα σημαντικό εργαλείο με στόχο την πραγματική προστασία και αξιοποίηση της τοπικής κληρονομιάς.
• Η πόλη Sigulda (LV) δημιούργησε ένα σχέδιο που υποστηρίζει τις επιχειρήσεις που λειτουργούν στην πόλη και πιο συγκεκριμένα συμβάλλει στην δημιουργία μιας γειτονιάς “Τέχνης και Χειροτεχνίας” στην υποβαθμισμένη περιοχή του Κάστρου. Τα καταστήματα της περιοχής είναι ανοικτά για το κοινό  και προτίθενται να παρέχουν μια μοναδική εμπειρία στους επισκέπτες τους. Η παραδοσιακή τέχνη θα γίνει πιο προσιτή στο ευρύ κοινό καθώς οι επισκέπτες των εν λόγω καταστημάτων μπορούν  - μόνοι τους - να παράγουν τα δικά τους παραδοσιακά κομμάτια. Κύριος στόχος είναι η αξιοποίηση των περιοχών της πόλης που δεν μπορούν μόνο να προσελκύσουν νέους επισκέπτες, η προώθηση της επιχειρηματικότητας και η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.
• Η πόλη Armagh (UK) προωθεί την ανακατασκευή του ιστορικού κτιρίου του “ Armagh County Club – Λέσχη των Ευγενών” που χρειάζεται άμεσα επισκευή και βρίσκεται στο κέντρο της πόλης. Τα μέλη της λέσχης έχουν στην κυριότητα τους  το κτίριο που λειτουργεί εδώ και 150 χρόνια. αλλά δυστυχώς δεν διαθέτουν το απαιτούμενο κεφάλαιο που χρειάζεται για την συντήρηση και ομαλή λειτουργία του.  Ο δήμος παρουσιάζει ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα όπου η στενή συνεργασία μεταξύ των μηχανικών της πόλης και των μελών της λέσχης θα επιτρέψει την ολοκλήρωση του έργου μέσα στο πλαίσιο του στρατηγικού σχεδίου που αναπτύχθηκε για την ανάπλαση του κέντρου της πόλης.
• Η πόλη Alba Iulia (RO) για να εορτάσει την 100η επέτειο επανένωσης της Ρουμανίας, διοργάνωσε στο αρχαίο φρούριο της πόλης το φεστιβάλ "Joy in Motion". Το εμβληματικό ιστορικό μνημείο και αναπόσπαστο κομμάτι της πόλης αποκτά την χαμένη του δόξα και ο δήμος προωθεί δράσεις και ενέργειες που θα αυξήσουν τον αριθμό των επισκεπτών στα αξιοθέατα της πόλης και συνεπώς τον αριθμό των επισκεπτών στα καταλύματα και τα ξενοδοχεία της πόλης. Η αστική αναγέννηση της πόλης θα επιφέρει τις επενδύσεις, την απασχόληση, την κατανάλωση και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων.
• Η πόλη Espinho (PT) επικεντρώθηκε στο σχέδιο δράσης για την αποκατάσταση του αρχαιολογικού χώρου του Castro de Ovil, τον προϊστορικό οικισμό της Εποχής Σιδήρου (3ο αιώνα π.Χ.) που βρίσκεται στα περίχωρα της πόλης. Το επιτυχημένο και ελπιδοφόρο σχέδιο δράσης, δείχνει πώς ο δήμος προχώρησε από το αρχικό έργο με εκτιμώμενο κόστος στα 5 εκατομμύρια ευρώ και τις πολλές ανησυχίες σχετικά με τη βιωσιμότητά του σε μια σειρά πολλών μικρών δράσεων, λιγότερο δαπανηρές αλλά ικανές να επιτύχουν τα ίδια ή ακόμη και μεγαλύτερα αποτελέσματα. Αυτή η βήμα προς βήμα προσέγγιση συγκεντρώνει πολλούς και διαφορετικούς φορείς καθώς και τους δημοτικούς συλλόγους και διευκολύνει τη διαδικασία λήψης αποφάσεων με στόχο να βρεθούν οι καλύτερες δυνατές λύσεις για τον τόπο.
• Τέλος,  ο δήμος της Δωδώνης (GR)  που χαρακτηρίζεται για την πλούσια πολιτιστική κληρονομιά και την μακραίωνη ιστορία του έχει δημιουργήσει ένα σχέδιο δράσης με στόχο την οικονομική υποστήριξη των επιχειρηματικών πρωτοβουλιών και των νέων επιχειρήσεων. Οι τράπεζες της πόλης χρηματοδοτούν τις νέες επιχειρήσεις σε μορφή δανείου, προσφέρουν καθοδήγηση και εξειδικευμένες υπηρεσίες προς τους επιχειρηματίες κατά τη διάρκεια των τριών πρώτων ετών λειτουργίας τους. Μέσα από την προβολή και την προώθηση της πολιτιστικής και ιστορικής κληρονομιάς της Ηπείρου καθώς και την διαρκή παροχή υπηρεσιών υψηλού επιπέδου προς τους επισκέπτες της πόλης ο δήμος επιθυμεί να αυξήσει τον αριθμό των επισκεπτών που διανυκτερεύουν στην πόλη με στόχο να θα ξεπεράσουν την τυπική μονοήμερη επίσκεψη που παρατηρείται στο κύριο αξιοθέατό,  το Αρχαίο Ελληνικό θέατρο του Μαντείου της Δωδώνης, ένα θαυμάσιο μνημείο που μερικές φορές επισκιάζει όλα τα άλλα πολιτιστικά αξιοθέατα της περιοχής.

Τι έπεται; Από τα Επιτυχημένα Παραδείγματα στην Υλοποίηση

Η ομάδα του προγράμματος lNT-HERIT συλλέγει και καταγράφει τις εμπειρίες και τα καινοτόμα μοντέλα που παρουσιάζει κάθε πόλη που συμμετέχει στο πρόγραμμα, επισημαίνοντας τις σημαντικές πτυχές κατά την διαδικασία υλοποίησης των δράσεων και παράγοντας ένα σύνολο από έγγραφα με θέμα «Λύσεις - Solution Stories». Στόχος είναι η δημιουργία μιας «Βιβλιοθήκης για τις Δράσεις Υλοποίησης» που θα συμπεριλαμβάνει όλα τα εργαλεία και τις κατευθυντήριες γραμμές που αναπτύχθηκαν από τα τέσσερα «Δίκτυα Υλοποίησης Δράσεων» του προγράμματος URBACT.

Επιμέλεια κειμένου: Pedro Soutinho (Portugal) – Lead Expert of INT-HERIT Implementation Network